D’66: Het dak lekt niet, het dak is weg!!

GraverMaat: De Graafse oppositiepartij D’66 stuurde onderstaande Algemene Beschouwing in:

Het dak lekt niet, het dak is weg

Algemene beschouwing D66 Grave (7 juli 2020)

Het afgelopen jaar was dramatisch. In de eerste plaats vanwege de coronacrisis. Die heeft veel impact gehad op ons leven. Ook in Grave en de dorpen. Onze mensen hebben zich er goed doorheen geslagen. Mede door hun inzet is het Land van Cuijk nu coronavrij. Dat verdient applaus! Ook bestuurlijk was het een bewogen jaar. Dat verdient helaas geen applaus. Ik word er verdrietig van.

Vorige week wandelde ik langs de dijk in Velp. Ik kwamenkele dorpsgenoten tegen en we raakten aan de praat. Ze vroegen me naar de gemeenteraad: “Ben je al murw?”. Ik vertelde over de algemene beschouwingen en vroeg wat volgens hen gezegd moet worden in de raadszaal. Het bleef stil. Ik begreep dat niet en vroeg wat ze bedoelden. “Nou, eigenlijk ben ik sprakeloos” zei een van hen. “Het is te zot voor woorden wat daar gebeurt. Hoe ze met elkaar omgaan in de raadszaal, dat is beschamend. En naar de burgers wordt niet geluisterd. Onze belangen worden verkwanseld en wij moeten machteloos toekijken. Wat een zootje.”.

Dit, beste collega’s en inwoners, hoor ik vaker. Het is een heel ander geluid dan de mooi-weer-show die wij wekelijks lezen in de Arena Lokaal. Dit inwonersperspectief wil ik vandaag bespreken in mijn algemene beschouwing, ook al is het pijnlijk. Niet om de coalitie te bashen of omdat er niks goed gaat, maar omdat wij als volksvertegenwoordigers in de spiegel moeten durven kijken. Het is ook de context om de kadernota te beoordelen.

Bestuurscultuur

Afgelopen jaar zijn allerlei voorstellen voorbijgekomen die inwoners direct raken. Denk aan de GVV kantine, de Lidl, de Lunetten, het Sprankelterrein, de locatie scheepswerf, de provinciale weg, het Visio terrein. Maar ook overlast van verkeer, boerenbedrijven en carnavalsoptochten. Inwoners hebben mails gestuurd, overlegd met de wethouder, ingesproken bij raad en commissies. Steeds weer voelen inwoners zich niet gehoord door deze coalitie.

Ze bellen mij soms wanhopig op: “Ik voel me een arme sloeber die aan de vestingpoort staat te roepen, ik wil erin! Maar het college kijkt vanaf de muur op me neer en lacht me uit. En de poort blijft dicht. Ze denken alleen maar aan hun eigen kliek in de binnenstad”.

Dit zijn niet mijn woorden. Ik had dit liever niet hardop in deze raadszaal gezegd, geloof mij, maar ook dit hoor ik te vaak. Is dit de partij die de LPG wil zijn? Dat geldt ook voor VVD en Keerpunt. Wij missen een eigen geluid van deze partijen.

In de raadszaal wordt de oppositie vaak net zo behandeld als veel inwoners. De LPG waant zich oppermachtig, zowel in het college en de raad als daarbuiten. Een paar voorbeelden ter illustratie.

Vragen 3x moeten stellen, en dan slechts vage antwoordenkrijgen of een overdosis nietszeggende feiten zoals in het coronadebat. Cynische opmerkingen van wethouders. Creatief omgaan met procedures zoals bij begrotingswijziging Kranenhof, waarmee effectief het budgetrecht aan de raad is onthouden. Geen constructief en inhoudelijk debat tussen fracties waarin voor- en nadelen zorgvuldig worden afgewogen. Voorstellen van oppositiepartijen stelselmatig wegstemmen. Dit doet vermoeden dat daar binnen de coalitie afspraken over zijn gemaakt. Een stemverhouding van 8-7 bij zware voorstellen is inmiddels voorspelbaar.

Ik kan zo nog even doorgaan, maar het beeld is wel duidelijk.Deze coalitie wil het liefst haar eigen gang gaan;oppositiepartijen en raadsdebatten zijn dan alleen maar lastig. De raad wordt niet behandeld als hoogste orgaan.

Uit dit alles blijkt ons inziens een verziekte bestuurscultuur en slechte verhouding tussen college, raad en inwoners. D66 staat voor goed bestuur, dus wij vinden dit ernstig. Alle partijen zouden zich zorgen moeten maken. Kijk, het maakt me persoonlijk niet uit wat voor gekkigheid er plaatsvindt in de raadszaal. Wat mij wel raakt is dat de inwoners die wij vertegenwoordigen, niet serieus worden genomen. Dat zijn er steeds meer. Kenmerk van een goed functionerende democratie is hoe je omgaat met meerderheids- EN minderheidsbelangen. Anders dreigt pure machtspolitiek.

Het gemeentebestuur kan en moet anders gaan functioneren in Grave.

Open deuren, maar helaas niet vanzelfsprekend in Grave. We kunnen vanaf vandaag, vanaf deze raadsvergadering, anders gaan besturen. D66 blijft zich daarvoor inzetten. Wij roepen de andere partijen op dat ook te doen. En wij vragen de burgemeester een goede bestuurscultuur en juiste verhoudingen te bevorderen, naast het bewaken van procedures.

Herindeling

Het dieptepunt is de herindeling in het Land van Cuijk. Uit onderzoeken van Berenschot, Partners&Propper en PWC blijkt onomstotelijk dat Grave een sprong in bestuurskracht moet maken om toekomstige opgaven goed te kunnen uitvoeren. Opschaling is nodig. En aansluiten bij gemeente Land van Cuijk is de enig overgebleven optie. Inwoners van Grave hebben dat allang door. Ook de LPG weet dat dit onvermijdelijk is. Toch blijven ze het maar tegenhouden. Waarom? In wiens belang?

Zelfstandigheid is een lege huls. Nu al hebben we als gemeentebestuur weinig invloed op de vele gemeenschappelijke regelingen, werkorganisatie CGM en de regio. Dat wordt alleen maar erger als Grave alleen achterblijft. Wij vragen de LPG: welke voordelen heeft zelfstandigheid voor de inwoners van Grave? Inhoudelijke argumenten ontbreken.

We zijn onze onderhandelingspositie inmiddels kwijt, Grave wordt uitgelachen onder bestuurders vanwege haar arrogante opstelling. Een muis die brult. Dus we mogen blij zijn als Grave nog mag meedoen met Land van Cuijk, ambtelijk en bestuurlijk.

Momenteel wordt er onderhandeld over een ontvlechtingsovereenkomst voor werkorganisatie CGM en een dienstverleningsovereenkomst (DVO) om vanaf 2022 diensten in te kopen bij de nieuwe gemeente Land van Cuijk. De coalitie wil hiervoor een bezuinigingstaakstelling meegeven. Wij vinden dat niet opportuun. Het mag zo zijn dat er bezuinigingsruimte is bij CGM vanwege de hoge overhead. Het mag zo zijn dat het college de raad buitenspel heeft gezet en dat wij onze kaderstellende rol moeten terugpakken. Maar het is niet in het belang van onze inwoners om nu hoog van de toren te blazen. Bezuinigen hadden we eerder moeten doen.Veiligstellen van de dienstverlening in Grave staat voorop. Gemeenten staan namelijk niet in de rij om hun diensten aan Grave te leveren.

De discussie over herindeling waart als een boos spook door de raadszaal en belemmert een open debat over andere zaken. Het lukt niet om tot een expliciet besluit te komen. Dus moeten de inwoners hun stem laten horen en de impasse doorbreken. Grave is immers van hen en niet van het college of een enkele partij.

D66 heeft bij de vorige algemene beschouwingen gepleit voor burgerbijeenkomsten naar voorbeeld van de G1000. Het werd afgewezen.

D66 heeft zich hard gemaakt voor een nieuwe opiniepeiling in het najaar, toen de optie herindeling CGM was vervallen. We hebben ruim 1200 handtekeningen verzameld met de oppositie. De publieke tribune was overvol. Het werd weggestemd.

D66 heeft opnieuw een peiling voorgesteld in het voorjaar, toen de uitslag nog kon worden meegenomen in het herindelingsontwerp. Het mocht niet van de LPG. Datum 14 mei was vroeg genoeg, met een bizarre vraagstelling en voorwaarden overigens.

D66 heeft – natuurlijk – ingestemd met uitstel vanwege de coronacrisis, want veiligheid en gezondheid zijn belangrijker. Maar D66 heeft ook als eerste een nieuwe peiling in de zomer voorgesteld toen het weer kon. Het is weggehoond.

En nu komt de LPG coalitie met het voorstel om pas in maart 2021 een peiling te houden, wanneer besluitvorming over de herindeling al achter de rug is. Dat is toch niet geloofwaardig?Doorslaggevend in die besluitvorming is namelijk democratische legitimatie en politieke wil. Met andere woorden: als een meerderheid wil aansluiten bij het Land van Cuijk, dan zal Den Haag hier rekening mee houden. Dan kan Grave eerder aansluiten dan 2026. Uitstellen van de peiling is bewust tegenhouden van een eventuele herindeling.

Wij dagen de coalitie uit om ons ongelijk te bewijzen. Niet in woorden, maar in daden.

Wij willen een inwonersraadpleging over de bestuurlijke toekomst van Grave in oktober, wanneer het er nog toe doet. Winkelen, vakantie, terrassen, wielerronde en braderie – het kan allemaal. En dan zou je geen stembureaus coronaproofkunnen inrichten? Kom nou toch!

Wij roepen LPG, VVD en Keerpunt op om hun verantwoordelijkheid te nemen en een peiling in oktober te steunen. Zo niet, dan bewijzen zij definitief dat zij inwoners niet serieus willen nemen. Dat weigeren wij te geloven.

Financiën

Dan eindelijk de cijfers. Als Grave financieel gezond was, kon je zeggen: waar doet de oppositie zo moeilijk over, zelfstandig Grave draait prima. Dat is helaas niet het geval. De provincie heeft gewaarschuwd dat de meerjarenbegroting van Grave niet structureel en reel in evenwicht is. De accountant bevestigt dit. We geven meer uit dan er binnenkomt en we maken onze reserves in hoog tempo op.

Iedereen weet wat het betekent als je financiële problemen hebt. Veel mensen hebben dat meegemaakt in de coronacrisis of zitten er nog middenin. Je kunt het even uitzingen met spaargeld, maar dat hou je niet eeuwig vol. Dus moet je goed op de centen letten, geen dure aankopen doen, risico’s incalculeren, zorgen dat er weer geld binnenkomt. Dat geldt ook voor gemeente Grave. Maar de coalitie blijft koppig en kippig naar de korte termijn staren. Risico’s worden onderschat en onvoldoende beheerst (jeugdzorg, scheepswerf, uiteenvallen werkorganisatie CGM, herverdeling gemeentefonds). Uitgaven worden op goed geluk gedaan(sportpark Kranenhof). Plannen voor vergroten van de verdiencapaciteit hebben wij niet gezien.

Het ergste is: de inwoners van Grave betalen de rekening. Lasten zullen verder stijgen, de OZB tot wel 20%.Voorzieningen versoberen of verdwijnen. Geen bibliotheek, minder zorg, slechtere wegen enz. Kortom, het is crisis. D66 heeft hier de afgelopen jaren voor gewaarschuwd en gevraagd om een plan en scenario’s om de financiën structureel op orde te brengen. Daar is niks mee gedaan. Er is slechts op korte termijn bezuinigd, een soort bingo van maatregelen, en de lasten zijn verhoogd. Dat nooit weer, zei de raad. Het is juli 2020 en het is weer zover.

Wat te doen? Tja er moet een begroting komen, die in elk geval op papier sluitend is. Het is de taak van de raad om een kader mee te geven voor deze begroting, die het college dan verder uitwerkt. Wij stappen zeker niet weg voor deze taak. Maar wij zullen we niet meewerken aan een nieuwe bezuinigingsbingo over maatregel X, Y, Z. Dat is namelijk geen kader.

Wij verwachten van het college een structureel sluitende begroting die de toets van de provincie kan doorstaan. En dus een financieel herstelplan gebaseerd op een toekomstvisie voor Grave en zonodig scenario’s waar de raad een keuze in kan maken. Met name de kostenbeheersing in het sociaal domein moet eindelijk worden opgepakt.

Crisis vraagt om crisismaatregelen, die mogen best ingrijpend zijn, zoals grote projecten on hold zetten, stoppen met gemeenschappelijke regelingen etc. Als er maar perspectief is op herstel en een visie waar we aan bouwen. “Het is nu even moeilijk, maar als we doorbijten hebben straks een vitaal Grave”, dat idee.

Tot slot

Samenvattend: een verziekte bestuurscultuur, krampachtig vasthouden aan zelfstandigheid, ongezonde gemeentefinanciën… Beste collega’s en inwoners: ons dak lekt niet, het hele dak is weg en het regent in huis! Dan moeten we geen discussie voeren over waar we emmers neerzetten. Dan moeten we een heel nieuw huis zoeken. Dat nieuwe onderdak heet gemeente Land van Cuijk. Zo kunnen we bestuurlijk en financieel weer gezond worden.

Lukt dat niet, dan moeten Gassel, Escharen en Velp zich misschien maar gaan afsplitsen.

De dorpen voelen zich al jaren in de steek gelaten. Ze hebben bij de vorige peiling massaal voor herindeling gestemd. “Zoek het dan maar uit, zelfstandig in je vestingstad” zou ik kunnen besluiten. Ik weet dat sommige inwoners er zo over denken. Maar dat vind ik een zwaktebod, dus dat doe ik niet. Liever werken wij samen met alle partijen aan een vitaal Grave voor alle inwoners. Zullen we dat nu eindelijk gaan doen?