Leo de Vreede: En de gemeenteraad, hij moddert voort!

GraverMaat: Leo de Vreede schreef onderstaand kritisch stuk over de Graafse gemeenteraad. 

En de gemeenteraad, hij moddert voort.

Net bijgekomen van de meivergaderingen begon de voorbereiding voor de raadsvergadering van 23 juni. De commissievergaderingen zijn achter de rug. Het ziet er naar uit dat deze raadsvergadering vrij rustig zal verlopen. Er staan nogal wat gemeenschappelijke regelingen op de rol.

Dat wil niet zeggen dat er niets is te melden. Allereerst was er nog een extra raadsvergadering nodig om een zienswijze over de herindeling bij de nieuwe gemeente Land van Cuijk in te kunnen dienen. Vervolgens stond op de agenda van de commissie Inwoners en Bestuur de bespreking van een rapport over de ambtelijke organisatie van Grave. Als op 1 januari 2022 de nieuwe gemeente van start gaat houdt de huidige ambtelijke werkorganisatie voor Cuijk Grave en Mill (CGM) op te bestaan. Die werkorganisatie wordt overgenomen door de nieuwe gemeente Land van Cuijk. Omdat Grave niet aan de fusie meedoet moet Grave zelf voor eigen ambtelijke ondersteuning zorgen.

De zienswijze van de raad.

Het inhuren van de ambtelijke organisatie van de nieuwe gemeente is het enige onderwerp in de zienswijze. De vraag is wel onder welke voorwaarden en tegen welke kosten. Daarover wordt door het college van Grave met de gemeente Land van Cuijk in oprichting (LvC) al onderhandeld. Je kunt je dus afvragen waar deze zienswijze nog toe dient.

Omdat Cuijk en Mill de CGM-organisatie gaan verlaten moet die worden ontbonden. Dat heeft personele en financiële consequenties. Omdat de nieuwe gemeente LvC CGM overneemt ziet het er niet naar uit dat dit veel problemen zal opleveren.

De onderhandelingen over de ambtelijke ondersteuning door LvC zijn kennelijk al ver gevorderd. Nog deze maand zou een overeenkomst tussen LvC en Grave kunnen worden afgesloten.

Vanuit de coalitie was een concept zienswijze opgesteld die door de oppositie nogal aanmatigend werd gevonden. Het duurde even maar de zienswijze werd ongewijzigd vastgesteld. Omdat het een raadsbesluit is de zienswijze namens de hele Graafse gemeenschap. Daarom heb ik me er in een eigen zienswijze van gedistantieerd. Die is te vinden op de gemeentelijke website bij de ingekomen brieven.

De nieuwe ambtelijke organisatie.

Het rapport over de mogelijkheden voor een zelfstandig Grave om aan ambtenaren te komen dateerde al van januari. Het was een bijgewerkte kopie van eenzelfde rapport van de gemeente Mill uit de tijd dat Mill nog moest besluiten toch mee te gaan doen. Over de rol die de raad van Grave toch nog heeft gespeeld bij het tot stand komen bestonden in de commissie gemengde gevoelens, om het vriendelijk uit te drukken. Vanuit het college was ook weinig animo veel aandacht aan het rapport te schenken. Op zich niets bijzonders. Volgens de burgemeester, tevens lid van het college en waarnemend portefeuillehouder en tevens voorzitter van de raad wilde de raad het rapport bespreken en dat liet hij graag aan de raad over. Het college was inmiddels ver gevorderd met het overleg om de hele zaak onder te brengen bij de gemeente LvC. Zorgen voor de ambtelijke organisatie is een taak van het college en de gemeenteraad dient zich beperken tot het beschikbaar stellen van de nodige geldmiddelen. En dus kwam na enige tijd de ordevraag of het niet beter was om met de discussie op te houden. Dat kon ook veilig want het onderwerp staat niet op de agenda voor de raad van 23 juni. Daarom hoefde de belangrijke vraag A of B stuk niet eens te beantwoord te worden. Het aloude gezegde “ze dronken een glas, ze deden een plas en alles bleef zoals het was” bleek ook op deze bespreking van toepassing. Daarmee is ook de schorsing verklaard die vlak voor het slot nog werd ingelast. Plaspauze is de enige verklaring.

En toch dient de raad zich wat actiever op te stellen. De gemeentewet stelt inderdaad dat het college regels stelt voor de ambtelijke organisatie. Maar het college opereert binnen kaders die de raad stelt en kan dus niet zonder meer zijn gang gaan. Vooral omdat de raad een budget beschikbaar moet stellen. Daarbij wordt die raad geacht meer over de contract te weten dan de kosten. Bovendien heeft het college volgens die zelfde wet niets te vertellen over de griffie. Dat onderdeel van de ambtelijke organisatie is aan de raad voorbehouden.

Het rapport zelf was meer een opsomming van opmerkingen over een goed werkende ambtelijke organisatie, geldig voor alle gemeenten en minder een advies hoe Grave dat zou kunnengaranderen.

Het rapport zou een uitstekend hoofdstuk kunnen zijn in een leerboek “gemeentebesturen voor dummies” .

Er stond een conclusie in die de raad zich ter harte moet nemen. De opstellers van het rapport waren daar heel duidelijk in. Je moet nooit je hele ambtelijke organisatie betrekken van één andere gemeente en dan al zeker niet bij een gemeente die net tot stand is gekomen. Die heeft zijn handen al vol aan de eigen organisatie.

Laat dit nu precies zijn waar het college nu mee bezig is, overigens met medeweten en zwijgende instemming van de gemeenteraad. Geen wonder dat met name D66 het college om uitleg vroeg. Van het antwoord werd ik niet wijzer, maar dat is niet erg. Voor mij is al lang duidelijk dat er gewoon geen alternatief is. 1 Januari 2022 is te dicht bij.

In de zienswijze stelt de raad van Grave: “Als gemeenteraad willen wij opkomen voor de belangen van onze inwoners….”. Daarom wordt het hoog tijd dat men zich inhoudelijk gaat bemoeien met hetgeen bij de gemeente LvC wordt ingekocht. Voor allerlei projecten die het college moet voorbereiden heeft de raad ook eerst een “kaderstellende notitie” vastgesteld. Aan het slot van de bespreking werden nog wel een paar opmerkingen in die richting gemaakt, maar die zullen inmiddels wel in de mist zijn verdwenen. Via een “motie vreemd aan de orde van de dag” in de vergadering van 23 juni zou de raad er voor kunnen zorgen dat die raad voor het beschikbaar stellen van het budget kan zien of daarmee de belangen van de inwoners inderdaad optimaal zijn gediend. Dat is wel weer repareren achteraf in plaats van regelen vooraf.

De financiële positie.

Daarmee komt het onderwerp van de volgende raadvergadering op 7 juli in beeld. Dan wordt de financiële positie van Grave van alle kanten bekeken en ook vastgesteld wat er wel of niet kan worden aangepakt. Iets meer dan de helft van de raad vindt dat Grave gezond is en de rest meent dat richting ondergang wordt gekoerst. En die twee tegengestelde meningen zijn gebaseerd op dezelfde cijfers.

We zijn de laatste jaren al geconfronteerd met aanzienlijke bezuinigingen en dus afnemende voorzieningen. Dan zou je denken dat een raad met “opkomen voor de belangen van onze inwoners” als uitgangspunt begint met die inwoners opening van zaken te geven. Een toelichting op de cijfers en de betekenis daarvan is daarbij onontbeerlijk. Het is toch vreemd dat dezelfde cijfers tot twee tegengestelde politieke conclusies leiden.

Maar nee, in Grave gaat het anders. De voorbereiding van de stukken verloopt als volgt.
• Er is nog niets openbaar gemaakt. Fracties kunnen dus ook geen overleg plegen met hun achterban.
• 16 juni is er een werkbespreking waarin de stukken worden toegelicht. Die bijeenkomst is besloten.
• 30 juni is een openbare vergadering van de auditcommissie
• 7 juli is dan de behandeling in de raad. Raadsleden doen er dan verstandig aan hun vakantie niet op 8 juli te laten beginnen.
Natuurlijk is er voor trouwe volgers wel een inschatting te maken. VPGrave heeft inmiddels al sombere voorspellingen gedaan.

Aan de orde komen:

• De jaarrekening over 2019. De vooruitzichten in de begroting waren slecht. De ontwikkelingen laten wel verwachten dat er minder uit de reserves hoeft te worden gehaald dan aanvankelijk werd gevreesd. Maar we boeren nog steeds achteruit.
• De eerste rapportage over 2020. Uit een B&W-besluit blijkt dat ook hier de vooruitzichten minder somber zijn dan verwacht. Maar waar dit wonder vandaan komt is nog een vraag.
• De kadernota 2021-2024 is sinds de overgang naar het dualisme het belangrijkste politieke en financiële stuk van de gemeenteraad. Daarin worden de kaders vastgelegd waarbinnen het college moet opereren. Het college heeft al laten weten dat dit jaar de kadernota niet meer is dan een voorspelling van de financiële ontwikkelingen in Grave als de raad er zich niet mee gaat bemoeien. Dit is mijn vertaling van de formele term dat alleen de autonome ontwikkelingen zijn verwerkt. Dat is al enkele jaren zo. Corona kan hoogstens er aan hebben bijgedragen we dit jaar weer geen ordentelijke kadernota hebben, maar weer genoodzaakt zullen zijn bij de begroting een aanzienlijke ombuigingsoperatie in te zetten.

Een bijkomende factor is dat de provincie bij het goedkeuren van de begroting 2020 de opmerking heeft gemaakt dat Grave nu er echt werk van moet maken om met een sluitende begroting te komen. Op de agenda van de auditcommissie van 30 juni staat een overleg met een ambtelijke delegatie van de provincie. Dan zal duidelijk worden gemaakt (hoop ik) hoe heet die door de provincie opgediende soep moet worden gegeten.

Vooralsnog vrees ik dat de lijn van afnemende voorzieningen (bibliotheek, subsidies onderhoud) en toenemende lasten (OZB-verhoging) moet worden doorgezet. Kwesties als de schadeclaim van de scheepswerf werken daaraan mee. Vanuit het college is via de wethouder de indruk gewekt dat we die claim wel kunnen hebben. Zelfs als dat waar zou zijn is het enige resultaat dat de financiële ondergang eerder wordt bereikt dan zonder die claim. Die ondergang is onafwendbaar zolang de raad er niet in slaagt de begroting echt sluitend te krijgen. En dat wordt door de hele raad schoorvoetend erkend.

Tot slot

Ook uit de afgelopen vergaderingen blijkt weer dat onze gemeenteraad het af en toe invullen van een enquêteformulier en dan nog liefst via een ceremonie die verdacht veel lijkt op een bindend referendum, als toppunt van burgerparticipatie ziet. Men is zelfs bereid daarvoor een beslissing over de bestuurlijke organisatie uit te stellen waardoor Grave genoodzaakt is tot satelliet van de gemeente Land van Cuijk te worden gedegradeerd.