Braindrain, het hoogste in het Land van Cuijk.
Onderzoek van BrabantKennis toont aan, dat het Land van Cuijk de hoogste braindrain van Brabant heeft. Deze constatering van BrabantKennis is in lijn met de provinciale bevolkingsprognose (2017). Deze prognose leert ons dat er in de komende jaren ca. 9000 werkende inwoners (17,7%) minder zullen zijn in het Land van Cuijk. Oftewel, jaarlijks ca. 500 minder.
Het verdwijnen van 9000 werkenden zal diep ingrijpen in de regionale economie.
We ervaren al jaren de gevolgen van de braindrain zoals:
– Lage geboortecijfers met sluiting van scholen tot gevolg;
– Afname van het aantal inwoners met een hogere opleiding;
– Vertrek van (delen van) bedrijven met veel hoge functies;
– Sterke stijging van het aantal 65plus en 75plussers (dus dubbele vergrijzing);
– Afname van de koopkracht in de regio.
Om de hogere functies in de regio te vervullen, pendelen dagelijks velen naar onze grote bedrijven en naar onze middelbare scholen. Ook vrije beroepen zoals die van huisarts worden inmiddels deels door pendelaars vervuld. De pendelaars besteden hun salaris buiten het Land van Cuijk, dat gaat ten koste van de koopkracht hier. Ook missen we goedgeschoolde burgers als mededragers van de gemeenschap, denk bijvoorbeeld aan bestuursfuncties.
Recent heeft het IVA voor BrabantKennis een berekening gemaakt van de braindrain over de periode 2005/2006 – 2014/2015.
Van de universitair opgeleide jongeren uit het zuiden van het Land van Cuijk bleef er slechts een kwart over. In het noordelijke deel bleef ca. 40% over.
Voor de HBO-ers is de continue uittocht eveneens hoog. Slechts zestig procent van de jongeren uit het Land van Cuijk met een HBO-opleiding is hier gebleven.
Deze braindrainontwikkeling is reeds voor 2004 begonnen en gaat ook nu (2019) nog steeds door.
Voor nadere informatie verwijs ik naar de site van BrabantKennis:
https://www.brabantkennis.nl/artikel/wat-is-er-aan-de-rand Daar binnen kun je door klikken naar de zgn. longread.
Recent is – mede door de gratis Ov-kaart – onder MBO-ers een trek ontstaan naar de ROC’s in de grote steden. Dus o.a. naar de ROC’s in Nijmegen, Arnhem, Den Bosch en Eindhoven. Studie en stage (en liefde?) in de grote stad kan ook een uittocht van onze MBO-ers tot gevolg hebben. Dit temeer daar bedrijven in de grote stad zitten te springen om middelbaar opgeleiden.
Hierdoor zal de braindrain vanuit het Land van Cuijk worden versterkt.
Voor de economie van het Land van Cuijk zijn de demografische ontwikkelingen zeer zorgelijk.
Daarnaast moeten we ons realiseren dat er nog een ingrijpende herstructurering van de landbouw in aantocht is.
Zie pag. 12 en 13 van het recente rapport van bureau Ruimtevolk getiteld:
LAND VAN CUIJK Verkenning naar samenhang en toekomstperspectief voor het buitengebied.
De koopkracht in het Land van Cuijk zal door de cumulatie van deze ontwikkelingen verder gaan dalen. Dit versterkt het verval van de winkelcentra.
In 2015 heb ik voorgesteld om het Land van Cuijk ‘om te vormen’ tot een (verre) buitenwijk van Nijmegen. Wellicht kunnen we dan inwoners van Nijmegen verleiden om hier te komen wonen. In de grote (universitaire) stad vindt innovatie en economische ontwikkeling plaats. Daar moeten we ons mee verbinden.
Bestuurlijk en politiek was er geen belangstelling voor deze gedachte.
Zeer recent heeft Nijmegen de banden met Arnhem en de andere Gelderse gemeenten aangetrokken. Ze gaan nog meer gezamenlijk optrekken. Nijmegen zal als gevolg hiervan nog minder naar het zuiden kijken.
Door de immer voortschrijdende braindrain stijgen de zorgen over de economische toekomst van het Land van Cuijk. Het is onmogelijk om een verlies van 9000 werkende inwoners in te passen zonder ingrijpende gevolgen voor de economie.
Tegelijkertijd werken gemeenten en provincie aan een grote gemeentelijke herindeling. Bij zo’n grote herindeling moet er eerst een antwoord komen op de vraag:
Hoe is de economische toekomst van de braindrainregio Land van Cuijk?
Dit temeer daar het gaat om een nieuw te vormen plattelandsgemeente zonder centrale kern. Het is me onduidelijk waaraan we ons kunnen spiegelen?
De provincie moet samen met de gemeenten het economisch perspectief van het Land van Cuijk schetsen alvorens zo’n ingrijpende herindeling door te voeren.
De gemeentebesturen kunnen intussen niet in een afwachtende houding blijven. Feitelijk staan ze voor de keuze: ‘terugvechten’ tegen de krimp of ‘meebewegen’ met de krimp. Op ‘meebewegen’ kom ik dadelijk terug.
Bij terugvechten moeten ze een plan ontwikkelen om jaarlijks vijfhonderd nieuwe medewerkers naar hier te halen, waarvan een aanzienlijk deel hoogopgeleid. Uiteraard moeten ze zo’n plan in overleg met het bedrijfsleven ontwikkelen. Ze moeten deze nieuwe medewerkers ook verleiden om in het Land van Cuijk te komen wonen.
Een onderdeel van zo’n aanpak zal een organisatie zijn, die jaarlijks veel stagiaires naar de bedrijven in het Land van Cuijk kan trekken. Uiteraard moeten we er voor zorgen dat onze eigen MBO-ers hier in de regio blijven. Maar we moeten er ook voor zorgen dat er jaarlijks veel HBO- en universitaire studenten hier hun stage verrichten. Via de stage zetten ze hun eerste stap naar het Land van Cuijk.
Zo’n project kost veel geld. De gemeenten en de bedrijven zullen hiervoor beide flink in buidel moeten tasten.
‘Meebewegen’ met krimp is ook een veel gehoord adagium. BrabantKennis benoemt dat uitdrukkelijk. Hoe ziet zo’n ‘meebewegen’ toekomst eruit?
9000 minder werkenden, met name veel minder hoger opgeleide burgers, heeft tot gevolg dat grote be-drijven afscheid van ons zullen nemen.
Hebben we op termijn nog voldoende werkenden in de zorg voor de ouderen in het Land van Cuijk? In het rapport van Ruimtevolk wordt die vraag al uitgesproken.
Zijn er voldoende alfahulpen voor de vele zorgbehoevende ouderen die hier achterblijven zonder kin-deren in de buurt? Of kunnen we het anders organiseren?
De gemeenten krijgen door het scenario ‘meebewegen’, te maken met hogere kosten. Voor vernieuwen-de projecten is dan minder geld over.
Het is evident dat de koopkracht nog verder terugloopt. Is er dan nog voldoende koopkracht voor één florerend winkelcentrum?
Hoe gaan we dan middelbare scholen, sport en cultuur herverdelen in / over de regio?
Gemeentelijke herindeling in een krimpende regio wordt lastiger. Volksvertegenwoordigers zoeken im-mer naar de beste toekomst voor hun eigen mensen.
Hierboven heb ik een oproep gedaan aan de provincie om een economisch perspectief te schetsen voor onze regio in het kader van de herindeling en ‘terugvechten’ tegen de krimp.
In het scenario ‘meebewegen’ wordt de toekomst hier heel anders. Ter voorbereiding van een goede gemeentelijke herindeling binnen dat scenario, moet de provincie hier samen met de besturen een nadere uitwerking aan geven.
Uiteindelijk zullen de volksvertegenwoordigers moeten kiezen tussen ‘terugvechten” en “meebewegen”. Daarna komt de keuze voor de vorm van herindeling.
Jan G.H. De Vaan Beugen. 23 april 2019