ARENA: Leo de Vreede: Waarheen leidt de weg?
GRAVERMAAT: Leo de Vreede schrijft een helder artikel onder de titel Waarheen leidt de weg?
Het worden hectische weken in Grave.
* 23 februari: raadsvergadering met afwerking aantal agendapunten die in vorige vergadering tot veel emotie hebben geleid en een voorproefje van de herstelbegroting.
* 23 februari: diezelfde avond start de voorbereiding van de volgende raadsvergadering met een vergadering van de agendacommissie. Dat lukt dus nooit innen de tijd en dus…
* 25 februari als overloopvergadering voor het geval de raadsvergadering de 23e te lang duurt of het daar te heet wordt.
* 2 maart: vergadering auditcommissie ter bespreking van de herstelbegroting die de 23e beschikbaar moet komen.
* 9 maart: vergadering van de commissie ruimte.
* 9 maart: diezelfde avond een extra raadsvergadering om de herstelbegroting te bespreken en eventueel vast te stellen. De verwachting is kennelijk dat dit allemaal op één avond kan.
* 16 maart: vergadering commissie inwoners en bestuur.
* 23 maart: raadsvergadering.
* 30 maart: agendacommissie.
* 30 maart: raadsvergadering met afscheid van burgemeester Roolvink
En dit zijn alleen de openbare bijeenkomsten. Veel werk zal nog achter de schermen door ambtenaren, college en fracties gebeuren. Aan de groep in wiens belang dit alles, naar eigen zeggen van het voltallige gemeentebestuur, gebeurt is in dit programma geen rol toebedeeld. En dat is vreemd want op 17 maart is er tegelijk met de Kamerverkiezing een inwonersraadpleging die beslissend zou moeten zijn voor de bestuurlijke toekomst van Grave.
Er is dus voldoende reden om van een aantal onderwerpen de stand van zaken te bekijken en van mijn idee daarover te voorzien.
De Herindeling
De Tweede Kamer heeft ingestemd met een aantal herindelingsplannen waaronder die van de vier gemeenten in het Land van Cuijk. De Eerste Kamer moet nog wel instemmen en zou in theorie de minister terug kunnen sturen naar de Tweede Kamer om Grave alsnog toe te voegen. Bij de behandeling in de Tweede Kamer werd nog een amendement ingediend om Schaijk bij Oss te voegen. De minister was overtuigend met haar stelling dat het proces daar goed was verlopen en dat het ten opzichte van de andere deelnemers onjuist zou zijn in te grijpen. Het amendement werd dus ontraden. Vanuit de Kamer kwam de reactie dat men zich zou beraden. De stemming over de herindeling Uden/Landerd is om technische redenen uitgesteld tot 25 februari.
In het debat kwam nog naar voren dat Grave alle kans heeft gehad zich aan te sluiten, maar die voorbij heeft laten gaan. Er werd wel een motie aangenomen waarbij de regering werd verzocht mee te werken aan een vlotte procedure als Grave ooit zou willen aansluiten. Dat zou kunnen leiden tot een eerdere aansluitdatum dan 1-1-2026.
De inwonersraadpleging
Het is nu de vraag wat nog de praktische betekenis is van de raadpleging. De campagne is echter al gestart en dus zal de raadpleging doorgaan. Er zijn nog wel onduidelijkheden. Zo is er nog de vraag of er ook schriftelijk kan worden gestemd. Zelf wil ik ook wel weten wat er met het resultaat gaat gebeuren. Vraagstelling en vereist opkomstpercentage zijn uiterst dubieus.
De campagne heeft duidelijk de vorm gekregen van verdedigen van het eigen gelijk over de bestuurlijke situatie in Grave terwijl de motie van 18 februari 2020 van Keerpunt 2010, gesteund door LPG en VVD, een heel andere betrokkenheid van de inwoners voorschreef.
De financiële positie van Grave
De provincie accepteert de begroting niet langer en wil de gemeente onder toezicht stellen. De procedure schrijft voor dat Grave nog een kans heeft daar aan te ontsnappen door op 9 maart een herstelbegroting vast te stellen. Daar wordt op ambtelijk niveau aan gewerkt en het resultaat wordt op 23 februari gepresenteerd. Het er naar uit dat er flink wat offers zullen moeten worden gebracht om een beleid vast te stellen dat in cijfers uitgedrukt de provincie ervan overtuigt dat Grave een structureel sluitende begroting kan en wil presenteren. Over deze laatste zin heb ik lang nagedacht. Het moet allereerst gaan om beleid dat in cijfers wordt uitgedrukt. De werkwijze van Grave was tot nu toe een begroting “dicht te rekenen” en dan maar hopen dat het goed zou komen. Veel van de eventuele ombuigen zullen direct voelbaar zijn bij de bevolking. Er is geen tijd om voordat het besluit wordt genomen bij de bevolking draagvlak te kweken. Dat zal dus achteraf moeten gebeuren. Willen de partijen dat? Volgend jaar zijn er weer verkiezingen!
In de campagne voor de raadpleging geeft zeker LPG blijk er nog steeds van overtuigd te zijn dat Grave financieel gezond is en kan blijven. Dat is niet makkelijk te rijmen met het nemen van de drastische maatregelen die uit een herstelbegroting zullen volgen.
In de vergadering van de commissie Inwoners en Bestuur bleek dat niemand er voor voelt het besluit om de bibliotheekvoorziening bij de bibliotheek te schrappen ook uit te voeren. Er is gevraagd nog eens te zoeken naar een alternatief! Eigenlijk is het vreemd dat dit onderwerp al op 23 maart aan de orde komt. Omdat het in 2019 al genomen besluit een voorbeeld is van een louter cijfermatige benadering zou behandeling in het kader van de herstelbegroting logischer zijn.
In de herstelbegroting zal de ambtelijke dienstverlening een belangrijke bijdrage aan de kostenverlaging moeten opleveren. Het overleg over de dienstverleningsovereenkomst met de toekomstige gemeente Land van Cuijk geeft geen aanleiding optimistisch te zijn. Inmiddels moet bemiddeling daar verandering in brengen.
Alles bij elkaar is informatie over de consequentie voor de bevolking van het niet indienen door de raad van een herstelbegroting gewenst. Het zou van alle kwaaien wel eens de minste kunnen zijn.
Wat vind ik er van?
Ook in het debat in de Tweede Kamer werd het belang van inbreng van de bevolking bij besluitvorming benadrukt. De werkwijze biedt in Grave daarvoor weinig mogelijkheden. Persoonlijke benadering van raadsleden en een ingezonden stuk in de Arena zijn overgebleven. In de agenda’s voor de komende vergadering zijn signalen dat die inbreng serieus wordt genomen.
In veel verenigingen en andere organisaties zou het kiezen van een nieuw bestuur de eerste stap zijn om uit de impasse te komen. Dat is bij gemeentebesturen onmogelijk en dus betekent het dat in ieder geval een deel van de raad bij hun beslissing over de manier om de problemen aan te pakken in conflict met hun verkiezingsprogramma komt. En dan is de eerste stap ontkennen dat er een probleem is.
Daarom stel ik in grote lijnen de volgende aanpak voor:
* Er komt geen afdoende herstelbegroting. Ook in het kamerdebat over de herindeling werd er al op gewezen dat veel financiële problemen bij gemeenten worden versterkt door de overdracht van taken naar de gemeenten. Er zijn meer gemeenten die er niet voor voelen die kosten te dekken ten koste van hetgeen zij eigenlijk willen.
* Dientengevolge wordt de beslissing over de bibliotheek doorgeschoven naar de discussie over de herstelbegroting en vervolgens het overleg met de provincie over het toezicht en de manier waarop de financiën van Grave zullen worden gesaneerd.
* De raadpleging gaat wel door. Op de herindeling zal het geen effect hebben. De partijen kunnen de uitkomst gebruiken als startinformatie voor het verkiezingsprogramma voor de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar. De nieuwe raad kan dan beginnen met een besluit over het al of niet aansluiten bij de gemeente Land van Cuijk. Daarbij zal de Kamermotie kunnen helpen om een eventuele aansluiting eerder dan 1-1-2026 te laten gebeuren. Discussie over de betekenis van de uitkomst, zeker bij een te lage opkomst heeft geen zin.
* Alles moet in het werk worden gesteld om snel tot een uitwerking van de DVO te komen. Beide partijen hebben er belang bij dat hun inwoners op een goede wijze tegen zo laag mogelijke kosten worden bediend. Bij die uitwerking moet de Graafse samenleving actief worden betrokken.
Leo de Vreede