Raadslid.Nu schrijft:
Aanjagende rol voor de raad voor Open Overheid
DEN HAAG – De gemeenteraad kan een belangrijke rol hebben in de overgang naar een overheid die alle informatie open en transparant beschikbaar stelt. De raad kan regelen dat raadsinformatie toegankelijk en herbruikbaar is. De raad kan het college stimuleren om financiële open informatie te geven. Bovendien kan de raad door het vergelijken van de prestaties van de eigen gemeente met vergelijkbare gemeenten stimuleren dat gemeenten van elkaar willen leren.
Aanjagen, controleren en leren zijn de drie belangrijkste rollen die de raad kan vervullen in de overgang naar een Open Overheid. Dit blijkt uit het rapport ‘Raadslid en Open Overheid’ dat door het Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI) is gemaakt in opdracht van Raadslid.Nu.
Open Overheid is een nieuw fenomeen dat wordt ontwikkeld op basis van de beschikbaarheid van gegevens in elektronische bestanden. Gemeenten vullen Open Overheid op diverse wijzen in. Sommige steden zetten in op het beschikbaar stellen van alle data, de zogeheten Open Data; andere op het inzichtelijk maken van de financiële informatie, en weer anderen gaan in dialoog met de bevolking over bezuinigingen of concentreren zich op het actief openbaar maken van raadsinformatie. De kernpunten van deze programma’s gericht op Open Overheid zijn:
1. Het vergroten van de transparantie en toegankelijkheid van de overheid;
2. Versterken van de betrokkenheid van bewoners bij de manier waarop hun omgeving is ingericht en hoe hun gemeente wordt bestuurd;
3. Economisch en maatschappelijk benutten van de beschikbare data.
Rol van de raad in Open Overheid
Het transparant maken en slim gebruiken van alle (digitale en elektronische) gegevens stelt gemeenten voor nieuwe opgaven en dilemma’s. Vaak is onduidelijk over welke data de gemeente beschikt. Beschikbare data worden niet goed bij gehouden. De gemeentelijke organisatie is niet ingericht op openbaarheid en transparantie. Het digitaal informatiebeheer is vaak niet op orde. Bovendien zit de bestaande cultuur van beslotenheid en afscherming in de weg. Raadsleden kunnen, zo blijkt uit het rapport “Raadslid en Open Overheid” een belangrijke rol vervullen in de transitie naar een Open Overheid langs de volgende drie lijnen:
1. Aanjagen: Geef het goede voorbeeld.
Regel dat de raadsinformatie toegankelijk en herbruikbaar is. Zorg dat bij de start van een beleidsproces ook de openbaarheid goed geregeld is. Gebruik digitale instrumenten bij de dialoog met bewonersgroepen. ‘Je kunt bewoners pas betrekken bij het meedenken op inhoud als ze voldoende geïnformeerd zijn’, aldus een raadslid in het rapport.
Wacht niet op het College, maar kom zelf met initiatiefvoorstellen;
2. Controleren: Wees alert op de informatiepositie van de raad.
‘Je kunt vragen naar de prestaties van jouw gemeente op deze gebieden,’ zegt een raadslid in het rapport.
Vraag het College daarom om financiële informatie in open en herbruikbare vorm ter beschikking te stellen zodat je als raadslid ook zelf nieuwe dwarsverbanden kunt leggen.
Vraag het College om een data-inventarisatie te doen naar beschikbare bestanden. En zorg ervoor om telkens opnieuw de leefwereld en het belang van bewoners centraal te stellen, bijvoorbeeld via buurtbegrotingen;
3. Leren: Leer van de beste praktijken in andere gemeenten.
Vorm een koplopersgroep of intervisienetwerk om ervaringen uit te wisselen. Vergelijk de prestaties van de gemeente met de kengetallen van andere gemeenten met een vergelijkbare omvang. Wees ook bereid om als raad het eigen functioneren ter discussie te stellen.Overweeg het instellen van een onafhankelijk toezichthouder of Informatiecommissaris, eventueel afkomstig uit de raad of uit de ambtelijke organisatie.
Aanbevelingen
Uit het rapport volgt dat het belangrijk is om openbaarmaking van informatie ‘in te regelen’ in het dagelijkse werkproces. Het moet een regulier onderdeel van de bedrijfsvoering worden, waardoor openbaarmaking van informatie standaard wordt. Daarnaast dient er een cultuurverandering plaats te vinden om ervoor te zorgen dat een Open Overheid gerealiseerd wordt. Er bestaan allerlei ongeschreven spelregels met betrekking tot afscherming en vertrouwelijkheid van informatie, waardoor een dergelijke cultuurverandering niet gemakkelijk zal zijn. ‘De grootste blokkade is de angst om los te laten en verantwoordelijkheid te delen,’ zegt een raadslid in “Raadslid en Open Overheid.”
Wilt u het hele rapport lezen? Klik dan hier.
Bron: Raadslid.Nu, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, 10 maart 2016.
Social media: Raadslid.Nu is ook te volgen op Twitter (@RaadslidNu), Facebook en LinkedIn.
Raadslid.Nu is de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
Wist u dat sinds de wijziging van het rechtspositiebesluit voor raads- en commissieleden, de gemeente de contributie van de beroepsvereniging vergoedt, waarvan een raadslid in verband met de uitoefening van zijn functie lid is.
Nog geen lid van de vereniging? Een collectief lidmaatschap kost maar 35 euro per persoon en commissieleden en fractieondersteuners vallen, wanneer zij ook aangemeld zijn, binnen een collectief lidmaatschap. Het individueel lidmaatschap kost 75 euro. Aanmelden kan hier!