Gastcolumn Ben Bongaards: Kinderen van De Ester, onze kinderen

Het is een heel lastig verhaal, het uitzetten
van uitgeprocedeerde asielzoekers. Vaak gaat dat met de stille trom; ‘wat niet
weet wat niet deert’. Maar als het gaat om gezinnen met kinderen, is
publiciteit rond op handen zijnde uitzettingen vaak onvermijdelijk. Kinderen
zitten op school en zijn vaak uitstekend geïntegreerd in die setting. Zou je
dan als Nederlandse overheid redelijke argumenten hebben, dan nog is het in de
beleving van met name school- of klasgenootjes eigenlijk ondenkbaar wat er dan
gebeurt. Het strijdt met allerlei belangrijke zaken die kinderen op school
leren en met de levenshouding die ze overgedragen krijgen.

Op de redelijkheid van de argumenten van onze
overheid is trouwens van alles af te dingen. Uiteraard kan onze overheid niet
wegkijken van het maatschappelijk klimaat waarin gewerkt moet worden. Veel
ontevredenheid en chagrijn in onze samenleving. Een politiek die voor een deel
aan de haal gaat met de onvrede en voor een ander groot deel er de oren naar
laat hangen of kiest voor een zo omfloerst mogelijke stellingname om geen
kiezers tegen zich in het harnas te raken. 

De feitelijke onredelijkheid ligt
hem echter vooral in de ellenlange procedures en het gegeven dat de betreffende
mensen daardoor jarenlang afzijdig gehouden worden van elke maatschappelijke
betrokkenheid en inzet. Als je, conform zo’n procedure, vaak meer dan tien jaar
niet kunt werken, kan ieder van ons bedenken dat dat alleen maar fnuikend kan werken.
Een samenleving die dit andere mensen aandoet, maakt een kapitale fout. Er
wordt een streep gehaald door de toekomst van de mensen om wie het gaat en
indirect door de mogelijkheden van de samenleving om fatsoenlijk met deze
mensen om te gaan.

Nu valt het natuurlijk niet te loochenen dat
asielzoekers in ons land zelf gebruik maken van alle juridische mogelijkheden
en dat ze de problemen bijgevolg gedeeltelijk zelf veroorzaken. Feitelijk is
dat verwijt echter een schijnargument, omdat je het mensen moeilijk kwalijk
kunt nemen dat ze de rechtsmiddelen gebruiken die in ons land voorhanden zijn
voor iedereen.

Het vluchtelingenprobleem is vooral een
mentaliteitsprobleem. Uitzetten van uitgeprocedeerde asielzoekers heeft in
eerste instantie te maken met onze
mentaliteit. De botte mentaliteit van ‘vol is vol’ en de talloze variaties op
datzelfde thema. De mentaliteit dat de islam gewantrouwd moet worden. Dat
iedere vorm van godsdienst te wantrouwen is. De mentaliteit waarmee het ons
steeds moeilijker lukt om tevreden te zijn en te delen met elkaar. We vinden
het ogenschijnlijk de gewoonste zaak van de wereld dat landen als Turkije en
Jordanië kolossale vluchtelingenstromen te verwerken krijgen maar het lukt ons
nauwelijks nog om daar zelfs nog een boodschap aan te hebben. Het politieke
klimaat is er niet naar…

Dan loop je als samenleving opeens tegen een
situatie aan als die van Escharen waar kinderen uit de school geplukt dreigen
te worden om met hun gezin voor te sorteren voor uitzetting. Waar je met ‘hulp
van staatswege’ al die tijd gefaciliteerd bent om weg te kijken en niet meer
dan het hoognodige te zien, krijgen we nu opeens de spiegel voorgehouden van
het onmenselijke van deze omgang met mensen. 

In een situatie als die op de
Ester smelten alle ‘argumenten’ weg als sneeuw voor de zon. Wat we doorgaans
enkel als probleem bekijken, ver van ons bed, wordt, als we er echt deelgenoot
van worden, teruggebracht naar de menselijke maat. Mensen worden weer mensen,
kinderen weer kinderen. Dan voelen we opeens met z’n allen dat het niet kan,
dat mensen voor oud vuil aan de kant gezet worden.

Ik hoop maar dat onze burgemeester, mevrouw
Haasjes, de uitnodiging aanvaardt om de paasviering van de kinderen van de
Ester bij te wonen en dat ze kans ziet en zich gemotiveerd weet om haar invloed
aan te wenden om op z’n minst uitstel tot de zomervakantie gedaan te krijgen.
Daarmee is echter nog niet veel opgelost. De families en de kinderen krijgen
dan een maand of wat respijt. Kunnen ze uitgezet worden, dan gebeurt dat straks
alsnog. Kan dat niet, dan worden ze op afzienbare termijn illegaal en worden ze
daarmee (moedwillig) overgeleverd aan alle ellende die daar aan vast zit.