Ingezonden stuk: Gemeentelijke herindeling

Wil en Riny van de Venne op de Loswal (dank aan: weblog de Kleine Stad; de Gelderlander)

Gemeentelijke herindeling.

Er gaan in het Land van Cuijk
steeds meer stemmen op voor gemeentelijke herindeling maar er is ook verzet
tegen die ontwikkeling. Om die reden is het goed om wat argumenten op de tong
te proeven.

1e.
Gemiddeld genomen staan de vijf gemeenten van het Land van Cuijk er bestuurlijk
en financieel zwak voor. Het is dan ook verstandig dat ze ervoor kiezen om bestuurlijk
niet verder af te glijden. Ze opteren daarbij voor intergemeentelijke
samenwerking.

Deze weg die mogelijk gekozen gaat worden, samenwerking met
behoud van zelfstandigheid, is bestuurlijk en financieel echter niet de beste voor
de burgers, om wie het uiteindelijk allemaal gaat.

Kijken we naar de
werkgelegenheid voor het hoger ambtelijk management en de daaraan gerelateerde
ondersteuningsbureaucratie, dan wordt de politieke keuze voor
intergemeentelijke samenwerking een ander verhaal. We hebben het dan over de
werkgelegenheid van burgemeesters, raadsleden, wethouders, gemeenteraadsleden,
controllers, gemeentesecretarissen, bestuurssecretariaten, raadsgriffiers, gemeentevoorlichters.
Dat die groep voor bescherming van hun eigen werkgelegenheid kiest voor
intergemeentelijke samenwerking is begrijpelijk, maar vertel dan de burger dat hij/zij
 jaarlijks, tot in lengte van dagen,
extra loonkosten voor die hogere bestuurlijke bureaucratie /werkgelegenheid zal
blijven ophoesten. 

Voor Grave is dat een jaarlijkse post van ca.  € 460.000,-. Voor het Land van Cuijk in z’n
geheel zo’n € 3.000.000,-. Het kan een procent of tien meer of minder zijn maar
in ieder geval gaat het om aanzienlijke sommen in deze tijden van kille bezuinigingen.
Puur op grond van de afname van het aantal politieke ambtsdragers (plus
ondersteunend personeel) zijn substantiële bezuinigingen te verwezenlijken. Dan
hebben we het niet eens over de kwaliteit van de ambtelijke organisatie. Een
groter en sterker bestuurslichaam kan meer specialisten aantrekken en daarmee
besparen op de kosten van externe adviseurs.

2e.
Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden 
waarbij de gemeenten zelfstandig blijven, worden vaak ondergebracht in
Gemeenschappelijke Regelingen (GR) en die passen gezien hun structuur moeilijk binnen
de dualistische verhoudingen tussen raad en college. In de praktijk blijkt de terugkoppeling
van besluiten van een GR naar de gemeenteraad vaak gebrekkig, daardoor  worden de mogelijkheden van een raad ingeperkt
om haar door de wet opgedragen controlerende taken zorgvuldig uit te voeren.
Een aantasting dus van het democratische gehalte van de lokale politiek.

3e.
Met ingang van 2015 moeten de gemeenten gaan fungeren als toegangspoort voor
alle overheidsdiensten. Kleine gemeenten kunnen die klus absoluut niet aan
zonder extra ambtenaren. De kosten van een goed functionerende ambtelijke
organisatie worden dan te hoog in verhouding tot het inwoneraantal en de balans
tussen kosten en baten van zo’n bestuur slaat verder uit ten nadele van de
burger. Hierdoor wordt per saldo de bestuurskracht van de gemeente het kind van
de rekening. 

In de discussie over herindeling is bestuurskracht daarom een
belangrijke norm. Met bestuurskracht bedoelen we dan of een gemeente
bestuurlijk, politiek, financieel en ambtelijk-organisatorisch de capaciteit
heeft zijn burgers tegen aanvaardbare kosten efficiënt en effectief te
bedienen. 

Het  Noord-Brabantse
provinciale rapport “Krachtig bestuur in Brabant” geeft aan dat Grave gelet op
de bestuurskracht een zwakke gemeente is en bovendien vanwege zijn financiële
positie afkoerst op een artikel 12-status. Daardoor zal de toch al minieme
bestuurskracht nog verder afnemen. Schaalvergroting door herindeling moet voor
Grave dan ook een voor de hand liggend politiek doel zijn.  

4e. Over de
angst voor het verlies van identiteit van kleine gemeenschappen binnen
gemeentelijke schaalvergrotingen stelt Pieter Tops, hoogleraar bestuurskunde
aan de universiteit van Tilburg het volgende:    

                                                                                                               “Minder dan in het verleden is er reden voor
verzet tegen  schaalvergroting. We hebben
inmiddels geleerd dat schaalvergroting helemaal niet ten koste hoeft te gaan
van de kwaliteit van kleine gemeenschappen. Integendeel zelfs, de ervaringen
met gemeentelijke herindeling uit de afgelopen tijd laten zien dat
schaalvergrotingen juist een voorwaarde kunnen zijn voor bloeiende lokale
gemeenschappen”                                                                 
                               

5e. Ik neem
mijn hoed af  voor de keuze van het
college van St. Anthonis om duidelijkheid te scheppen in de discussie over de
keus tussen intergemeentelijke samenwerking en herindelen. 

In zijn brief van 17
augustus 2007 heeft de “Regiegroep Samenwerken Land van Cuijk” het
“Regiocontrollersoverleg   Land van
Cuijk” gevraagd om advies uit te brengen over conceptvoorstellen met betrekking
tot de voorgenomen samenwerking op het gebied van Personeel en Organisatie
tussen de vijf gemeenten in het land van Cuijk. Op 23 januari 2008 brachten de vijf
controllers als antwoord een rapport uit dat een kernachtig samenvattend advies
bevatte: Kies primair voor het via gemeentelijke herindeling tot stand brengen
van de intergemeentelijke samenwerking in het Land van Cuijk. 

Duidelijke taal
van deze hoge financiële ambtenaren. Ook integer, want met hun advies stellen
ze impliciet hun eigen functie ter discussie. B&W van St.Anthonis hebben die
boodschap begrepen en durven in eigen vlees te snijden. Nu de rest nog.

Wil Baaijens

Grave

17-10-2012