Gastcolumn Ben Bongaards: Dossier Wisseveld.
Continuing Story of the Wisseveld
Wat voor woningen komen er in het Wisseveld? Volgens onze wethouder, Daandels, bepaalt de gemeente dat in hoge mate, althans de kwaliteit van de woningen. De wethouder is gaan shoppen bij een architectenbureau (SVP) in Amersfoort. Dat wil uiteraard graag een plan aanreiken, waarin de wensen van de gemeente zijn verdisconteerd. De wethouder redeneert dat ‘de gemeente de kwaliteit bepaalt van de woningen die er moeten komen. Het maakt niet uit wie ze gaat bouwen. Is het GBB niet, dan is het iemand anders. Zo simpel is het.’ Ik citeer de woorden van de wethouder in De Gelderlander van 21 maart 2012. BGG is de Grond- en Bouw Bank, huidige eigenaar van de grond.
Het is maar de vraag of het echt zo simpel is. Hoe groot is de macht van de gemeente als het om woningbouw gaat. Als we professor Priemus, moeten geloven, landelijk de autoriteit op dit gebied, is die macht vrijwel nihil. Allesbepalend in deze markt zijn de grondposities. Projectontwikkelaars hebben grond in bezit en zijn daardoor vrijwel onaantastbaar, zowel voor concurrentie als wetgeving. Als Grave graag wil dat GBB gaat bouwen of haar grondpositie verkoopt aan een andere partij, kan zij dat alstublieft heel vriendelijk vragen. Veel meer zit er niet in. Er valt niets te onteigenen of af te dwingen.
Mooi dus dat de wethouder probeert om als gemeente weer wat initiatief naar zich toe te trekken. Logisch ook, maar rekent hij niet buiten de waard? Sinds de bouwfraude-enquête zijn de grondposities allesbepalend. Was het voordien de illegale kartelvorming van bouwondernemers waarmee ze opdrachtgevers een poot uitrukten; nadien zijn het de compleet legale grondposities waardoor bouwers en projectontwikkelaars de hele markt domineren. Wil je als gemeente iets in de melk te brokkelen hebben, dan zou je dat moeten bedingen in de afspraken die met de projectontwikkelaar gemaakt worden. Die kans heeft Grave blijkbaar laten lopen in 2005, toen wethouder Peters (het college) met GBB in zee is gegaan. Dat is toen waarschijnlijk ook een kwestie van slikken of stikken geweest, mooi verpakt weliswaar, maar volslagen logisch als je de positie van de partijen in ogenschouw neemt.
In wezen is de positie van de gemeente niet anders dan in 2005, met dien verstande dat acht jaar geleden de woningmarkt nog booming business was. Vanuit dat perspectief ging de gemeente ervan uit, dat ze zich hoe dan ook geen buil zou vallen aan het Wisseveld. Dat is nu fundamenteel anders. Wat toentertijd alleen gezien werd door deskundigen als Priemus, kan zelfs ik u nu vertellen, met de wijsheid van achteraf. De wet- en regelgeving (of het gebrek daaraan) heeft ertoe geleid dat gemeentes vooral het kind van de rekening zijn.
De vraag is dus wat de wethouder beoogt met zijn ‘nieuws’. Wil hij GBB onder druk zetten? De onderhandelingen over die 10 miljoen of meer euro lopen heel stroef of het resultaat is van dien aard dat het nog onder de pet gehouden wordt (tot men het met goed fatsoen in de doofpot kan stoppen). Onder druk zetten is dus niet erg aannemelijk. Procederen is evenmin een reële optie, omdat GBB een dijk van een rechtspositie heeft en de gemeente hooguit het nakijken. Dat zou jarenlang procederen worden tot aan de Europese rechter en dat alleen om des keizers baard. Daar is de schatkist van Grave niet op berekend…
Of zijn er al afspraken gemaakt met GBB en dient het nieuws om de pil te vergulden dat Grave ook nu alleen maar ‘ja en amen’ heeft mogen zeggen?
Best mooi, zo’n voortvarende wethouder, maar bij mij roept zijn goed-nieuws-boodschap meer vragen op dan zij beantwoordt. Ik had graag in de krant gelezen hoe het college de kwestie van het Wisseveld tot een goed einde brengt, maar de wethouder moet dan wel wat substantiëlers opdissen dan zo’n ‘feel-good-berichtje. Net Peyton Place, maar dan anders… De ‘cliff hanger’ van 10 miljoen of meer blijft nog wel een tijdje hangen en is, zoals in Peyton Place, de opmaat naar de volgende episode. Helaas maakt de GBB uit wanneer de story werkelijk wordt vervolgd… Een zeer bedenkelijke combinatie van krakkemikkig landelijk woningbouwbeleid en ontbrekend gemeentelijk beleid. Marktwerking van het Wilde Westen.