De Graafse straatjes; verrassend, historisch en onverwachts.

Natuurlijk is Grave mee gegaan in de vaart der volkeren. Het Brabantse stadje heeft een industrieterrein en nieuwbouwwijken. Maar die naoorlogse delen liggen een eindje van het stadshart. Wegen en watergangen omringen het centrum. En zo lijkt het voor de bezoeker of die een stadje zonder al te veel moderniteiten in loopt. 

Met pittoreske straatjes en historische gebouwen. Historie is er genoeg te vinden in Grave. Het stadje bestaat al lang en volgens de plaatselijke VVV is het de meest belegerde vestingstad van Nederland. Iedere oorlog waar Nederland bij betrokken was, werd ook in Grave gestreden. De geschiedenis van Grave begint in 1137 als de heren Herman en Godfried van Cuijk terugkeren uit een verbanning. Hun kasteel bij Cuijk is een paar jaar eerder verwoest als gevolg van een wraakactie. Herman besluit zich op een andere plek te vestigen: een zandheuvel aan de rivier, omringd door een moeras. Hij bouwt een burcht met gracht (een ander woord voor gracht is graaf, vandaar de naam Grave). Om het kasteel ontstaat een nederzetting die rechten en privileges krijgt. De heer Jan van Cuijk versterkt in de dertiende eeuw de vesting en sticht het Catharinagasthuis en de St. Elisabethskerk. Gasthuis en kerk staan nog steeds in Grave, wel in een latere versie. 

De tachtigjarige oorlog is een roerige periode voor Grave. Begin 1568 trekken de Spaanse troepen binnen, in 1577 heroveren de Staatse troepen van Willem van Oranje de stad. De Spaanse hertog van Parma belegert en bezet de stad in 1586 en in 1602 verlost prins Maurits Grave van de Spanjaarden.

De volgende oorlogsperiode is in 1672 als de stad in Franse handen valt. Na vier maanden belegering verdrijft het Staatse leger de Fransen. Grave ligt dan flink in puin.

PrinsWillem III bouwt daarna kazernes en stallen voor de troepen: Grave wordt een garnizoensstad.

Het Franse leger staat in 1794 voor de muren. Het garnizoen biedt maandenlang weerstand, wat weer een verwoeste stad oplevert.

Dan blijft het een paar eeuwen rustig. Maar Grave kan zich niet ontwikkelen vanwege de jaarlijks terugkerende overstromingen van de Beerse Maas. Het isolement wordt pas in 1929 doorbroken door de aanleg van de Maasbrug.

Vlak voor de Tweede Wereldoorlog is er bij Grave een nieuwe kazerne gebouwd die tijdens de bezetting is ingepikt door de Duitsers. Bij het geallieerde offensief Operatie Market Garden in september 1944 wordt de Maasbrug vero verd en Grave bevrijd. Dit keer zonder beschadigingen. In de naoorlogse jaren kan het stadje zich ontwikkelen en steekt het stadsbestuur en de bevolking veel energie in reconstructie en restauaratie van de binnenstad. Dat resultaat mag er zijn: mooie straatjes en historische gebouwen uit verschillende perioden. Het is duidelijk zichtbaar dat de stad er al lang staat

„Het centrum is helemaal niet groot”, zegt een medewerster van het VVV-kantoor in de Rogstraat, „maar er is op dat kleine gebiedje ontzettend veel te zien”

De VVV biedt onder andere een gratis boekje met een historische rondwandeling door Grave aan.

Die leidt langs de belangrijkste mo numenten. Zoals het oude stadhuis op de Markt, gebouwd in de 15e eeuw en gerestaureerd naar de situatie van 1730. Daar tegenover staat de St. Elisabethskerk. Het godshuis staat al meer dan zeven eeuwen op die plek maar is door oorlog en branden vaak verwoest en weer opgebouwd.

Het is ook de moeite waard om de ommuurde kerktuin te bezoeken.

Die is ingericht als beeldentuin.

Tussen de oude grafzerken staat hedendaagse kunst. Een stille oase midden in het stadje. Een stukje verderop is de protestantse kerk, van oudsher een kloosterkerk uit 1526. Voor de St. Elisabethskerk staat een 18e-eeuwse kopie van een strafpaard. Het origineel was twee keer zo groot. De ‘zitplaats’ op het paard is vlijmscherp. Militai ren in overtreding moesten daarop zitten als straf.

Kleine straten die niet in de gids genoemd worden zijn ook de moeite waard en misschien juist het mooist. In de Weversgang, het Goudsmedenpad of de Vissersstraat waan je je in een ander tijdperk. Voor wie wat minder met historie heeft maar wel graag door een stadje slentert heeft Grave ook het nodige te bieden. Je kunt er prima winkelen. In de Rogstraat is bijvoorbeeld een concentratie van winkels met kunstnijverheid.

Horeca is er onder andere op de Markt en aan het eind van de Maasstraat. Café de Maaspoort bij voorbeeld ziet er van binnen erg authentiek uit. De zaak heeft een terras met uitzicht op de rivier, al tijd leuk om naar vracht- en ple zierschepen te kijken. Jachtjes kunnen een eindje verderop aanleggen in de jachthaven.

Aan de Maaskade staan twee bronzen kanonnen en net ietsje verder is een bijzondere woongalerie. De tuin staat vol antiek en cusiosa.

Onder andere levensgroot bronzen ruiterbeeld. Een oudere heer met hoge hoed komt aanlopen.

Theo Gerrits, eigenaar van de galerie, is antiek- en kunsthandelaar en geeft ook rondleidingen door zijn monumentale pand. Het is een voormalig notarishuis dat is gebouwd op middeleeuwse gewelven. Het grootste deel van het huis staat vol met antiek dat te koop is.

Ook in de tuin is het nodige te zien en vaak ook te koop. Het oude tuinhuisje heeft hij bijvoorbeeld ingericht als een heksenhuis je en er staat antiek serviesgoed.

Zijn pronkstuk is soort ruimtevoertuig, gemaakt door een Russische kunstenaar. „Ik gebruik het als trekpleister en als theekoepeltje.

Als ik hier zit met dat uitzicht over de Maas dan voel ik me de koning te rijk.”  

door Anne Nijtmans / de Gelderlander


meer: www.degraafschstraatjes.nl   www.graveon.nl  en www.toerisme-grave.nl