Gastcolumn Ben Bongaards: Litjens, Wisseveld en integriteit…

Een week of anderhalf geleden rondde de
gemeenteraad de jarenlange, uiteindelijk door Ben Litjens met vlag en wimpel
gewonnen juridische strijd tussen het bedrijf en de gemeente af. Uit de
rechterlijke uitspraken en onderliggende overwegingen blijkt glashelder dat de
gemeente consequent geprobeerd heeft om de staatsraden op het verkeerde been te
zetten. Ontbrekende stukken, onjuiste informatie, geconstrueerd belastend
materiaal, ontbrekend ontlastend materiaal. 

Zeker toen ging dagen dat de
gemeente hier een scheve schaats aan het berijden was, hebben een burgemeester
en successievelijke wethouders de zaak proberen te regelen, maar kennelijk
hadden die even veel vat op hun muitende ambtenaren als burgemeester Dickerdack
van Rommeldam. 

Ook raadsleden hebben zich te elfder ure bij Litjens als
pleitbezorger aangediend maar hebben in alle talen gezwegen toen er gepraat
moest worden.

Na hun jarenlang traineren en vals informeren
werden de muiters niet aangepakt… Vreemd!

Uiteindelijk lukte het wel om een finale afhandeling te agenderen in de raad.
Daar werd, de beproefde tactiek van de gemeente, Litjens ook weer even en
tussen neus en lippen neergezet als de grote sjoemelaar. 

Van besturen, van
politiek, lijken ze niet het flauwste benul te hebben, onze raadsleden, en dus
kennelijk ook niet van menselijke verhoudingen, laat staan van ruiterlijk het
verlies nemen. Chapeau! Geen spoortje van politiek ongenoegen, geen greintje
spijt en, uiteraard, geen enkel excuus, zelfs niet binnensmonds gemompeld.

De mokerslag die ze van de Raad van State heeft moeten incasseren, heeft de
raad dus kennelijk niet gewekt uit haar politiek coma. Gewoon doorslapen; de
ultieme zeperd wordt ‘behandeld’ met de neus in de (ongelezen) stukken. Er
wordt schier onverstaanbaar iets gemonkeld over eerlijk spelen in de toekomst,
nota bene verwijzend naar Litjens. 

En dat is het dan. 

In iedere andere gemeente
zouden in zo’n geval politieke koppen rollen; in Grave lijkt het (is het?)
‘business as usual’. Zo doen wij dat in Grave; kijk naar de scheepswerf, kijk
naar de Prinses Margriet.

Bij ons als burgers, voor zover we de gemeentepolitiek
nog een blik waardig achten, gaan zo langzaamaan alle bellen rinkelen. Aantoonbaar
muitende ambtenaren, aantoonbaar recidivisten, wordt, voor zover waarneembaar,
geen strobreed in de weg gelegd. Daar moet iets achter zitten en dat ‘iets’
moet behoorlijk stinken ook. Op de een of andere manier hebben de muiters zich
een riante machtspositie toegeëigend waardoor ze zich als het ware ‘politiek
onschendbaar’ kunnen wanen.

Er staat, per ongeluk of niet, weinig op
papier over wat zo langzaamaan de affaire ‘Wisseveld’ moet gaan heten. Wel op
papier staan de grondtransacties. Notarissen willen wel schrijven. Daar is één transactie tussen,
waar je als toeschouwer maar ook als belanghebbend burger van opkijkt. (Belanghebbend
want onze miljoenen.) Vervuilde grond verkocht aan de gemeente, vervuilde grond
die eerst te koop aangeboden is aan de Grond- en Bouwbank. Wie was de verkoper?
Wie de koper? Die vraag is gemakkelijk beantwoord. 

Koper namens de gemeente was
wethouder Bos, verkoper raadslid De Greeff. Beide VVD, al doet dat er in dit
geval niet zo toe. De geschetste gang van zaken hoeft natuurlijk niet meteen te
betekenen dat er iets niet in de haak is. Maar… wethouders en raadsleden hebben
hun ethiek en horen er een integriteitcode op na te houden. De raad heeft bij
herhaling laten blijken daar niet echt een boodschap aan te hebben. 

Kun je dan
concluderen het integriteitaspect wel geen grote rol gespeeld zal hebben? Klopt
die redenering? Is objectief te reconstrueren hoe deze transactie verlopen is?
Is na te gaan wie er een rol gespeeld hebben bij de transactie en welke rol dat
dan wel is? Hoe is het voortraject geweest naar de transactie toe? Is na te
gaan hoe de toch niet kinderachtige koopsom (met rente toch een slordige 10%
van het Wisseveld deficit) tot stand is gekomen? Is na te gaan of de
integriteitcode überhaupt is geëerbiedigd? Of de transactie met voldoende
waarborgen omkleed is om belangenverstrengeling of zelfs maar de schijn daarvan
te vermijden. Zijn hier zekerheden ingebouwd? Is de transactie politiek
afgekaart?

In een goed bestuurde gemeente zouden
raadsleden, zeker van de oppositie, zich om de interruptiemicrofoon verdringen
om hier de laatste steen boven te krijgen. In Grave lijkt de coalitie,
nagesloft door de oppositie, zich steeds dieper in te graven in de modder en
lijken ze er op te speculeren dat de deksel van de doofpot het wel zal houden. 

Iedereen houdt kennelijk iedereen in de tang. Het ene deel heeft boter op het
hoofd door transacties die niet kritisch genoeg afgedaan zijn of in ieder geval
die indruk wekken; het andere deel heeft boter op het hoofd omdat ze weggekeken
hebben of gewoon niet hebben gezien wat er gebeurde. 

En die muitende ambtenaren? Horen die misschien bij de ingewijden die van de
hoed en de rand weten? In elk geval hadden die (toen wel) aan de bel moeten
trekken. Is dat gebeurd? Waarom niet? En als het wel gebeurd is, hoe dan? En wat
is er dan met de bevindingen gebeurd?

Veel vragen… Veel antwoorden moeten in de
doofpot te vinden zijn… Het gebrek aan enig enthousiasme bij de raad, en
daarmee automatisch verbonden, haar totale gebrek aan zelfreinigend vermogen,
doet vermoeden dat zij niet echt genegen is om antwoorden te vinden, laat staan
om ze door te spelen aan de kiezers: ‘Kijk dit hebben we voor u gepresteerd. We
willen graag uw vertrouwen voor weer vier jaar. Juist Nu!’

’t Wisseveld, het had zo mooi kunnen zijn. Nu is het mooi klote. Voorlopig is
er genoeg na te vlooien en te schrijven… Zolang de raad het niet doet…