Graafse Meedenker Wil Baaijens spitte de gemeentelijke begroting door.

Beste raads-, commissie-, collegeleden en raadsgriffier

Inleiding.

Binnenkort wordt de begroting 2020-2023 in de raad besproken en naar hoogste waarschijnlijkheid door een raadsmeerderheid van LPG, CDA en VVD goedgekeurd. Maar als ik de financiële prestaties van ons politiek bestuur in de afgelopen twee raadsperioden en de huidige raadsperiode onder de loep neem ben ik bang dat Freddie Kloote in de Arena minder te uitbundig/ te euforisch / te propagandistisch zal moeten zijn dan dat we van hem gewend zijn. In bijlage 1 en 2 heb ik de  verkorte balansen samengevat zoals die te lezen zijn in de jaarrekeningen tussen 2010 en 2018 en van de begrotingen tussen 2019 en 2021.

De cijfers uit die jaarrekeningen en begrotingen heb ik samengevat in twee tabellen. In de eerste tabel (met roodgekleurde schuldenposten) staande cijfers uit de creditzijde van de balansen (de passiva) met de posten:

• Eigen vermogen-
• Voorzieningen-
• langlopende schulden-
• kortlopende schulden-
• overlopende passiva.

In de tweede tabel staan de cijfers uit debetzijde van de balansen  waarin de posten staan waaruit uit de gemeente op, kort termijn, haar  betalingen kan doen: de werkelijke spaarpot.Die financiën staan in de (groen gekleurde) balansposten.

• Financiële activa-
• Voorraden (grondexploitatie)-
• Kortlopende vorderingen-
• Liquide middelen-
• Overlopende activa.

Tabel Schuldenpot.

Cijfers creditzijde van de balans: de schuldenpot.

Cijfers X € 1000.

Jaartal	Schuld Vreemd – vermogen	Schuld voorziening	Schuld totaal	Eigen Vermogen	Balans totaal
2010	12.524	10.943	23.467	24.500	47.967
2011	12.931	12.277	25.208	23.606	48.814
2012	5.810	12.611	18.421	22.706	41.127
2013	13.535	11.236	24.771	20.180	44.951
2014	15.250	9.791	25.041	23.912	48.953
2015	17.287	8.463	25.750	20.301	46.051
2016	20.093	8.724	28.817	19.385	48.201
2017	21.319	8.685	30.004	18.990	48.993
2018	20.838	8.199	29.037	18.189	47.225
2019	28.566	7.359	35.925	16.334	52.250
2020	31.659	7.190	38.849	15.693	54.542
2021	31.357	7.143	38.500	15.207	53.707

De geel gemarkeerde cijfers geven de begrotingsgetallen (begroting 2020)aan. In de voorgaande programmabegrotingen (

Uit de bovenstaande tabel is (in afgeronde cijfers) te lezen dat de werkelijke schuld (vreemd vermogen) van eind 2010 tot eind 2021 :

• Toenam van  € 12,5 miljoen eind 2010 tot € 20,8 miljoen eind 2018. Een schuldopbouw van € 8,2 miljoen. Gemiddeld € 1,04 miljoen per jaar.
• De schuld ( begroting 2020 ) in deze raadsperiode nog verder zal oplopen naar € 31.5  miljoen eind 2021 ( 2 tot 3 maanden voor de volgende gemeenteraadsverkiezingen.)

• De voorzieningen van € 10.9 miljoen eind 2010 naar € 7,1 miljoen eind  2021 gedaald zullen zijn.
• Het eigen vermogen (reserves) van € 24,5 miljoen in 2010 terugvalt naar € 15,2 miljoen eind 2012.

Extra financiële toevoegingen.

In de periode 2010- 2018 zijn er drie aanzienlijke  financiële stortingen gedaan die niet volledig in de toename van het eigen vermogen terug te vinden zijn:

• In 2012 kwam door de vrijval van een 5-jarige garantieproduct met vastrentende waarde (Loyalis FS.) ca. € 5 miljoen aan geblokkeerde reserves vrij met daarbovenop ca. € 1,25 miljoen aan rendement.  Hiermee werd in 2012 de langlopende schuld van ca. € 6,2 miljoen teruggebracht tot € 2000. Vreemd is dat ondanks die kapitaalinjectie (rente; € 1,25 miljoen)  het eigen vermogen toch met ca. € 900.000 daalde.
• In 2014 werd – onrechtmatig –  € 2 miljoen uit de rioolvoorziening (een boekhoudkundige schuldenpost) overgeheveld naar de z.g. algemene reserve. In wezen/ waarschijnlijk naar de liquide middelen, zoals dat op eerste oogopslag in de verkorte balansen van 2013 en 2014  te lezen is.
• In 2017 kwam door de vrijval van een 10-jarig garantieproduct met vastrentende waarde (Loyalis FS.) ca. € 5 miljoen aan geblokkeerde reserves vrij met daarbovenop ca. € 2,25 miljoen aan rendement. Niet duidelijk is waarom ook in dat jaar het ’Eigen vermogen’ met bijna € 400.000 verminderde.

Opmerking.

De boekhoudkundige term ‘reserves’ wordt op blz.7 en 8 in de VNG- handleiding; “Houdbare gemeentefinanciën” ( bijlage 4) als volgt beschreven, ik citeer;

“ Een balans – de naam zegt het al – moet in evenwicht zijn. Als de schulden op de rechterzijde van de balans lager zijn dan de waarde van de bezittingen op de linkerzijde, ontstaat er op de rechterzijde een sluitpost  om de balans in evenwicht te brengen.  Deze sluitpost noemen we de reserves of ook wel het eigen vermogen. Het is een fictieve post. Hoewel deze reserves op de balans eigenlijk lucht zijn – ze representeren niets – hebben ze wel een betekenis. Een positief eigen vermogen in de vorm van reserves (en voorzieningen) geeft aan welk deel van het gemeentebezit op de linkerzijde van de balans is afbetaald. Maar deze reserves zelf zijn dus geen geld. (….) Wanneer een gemeente een investering doet ontvangt het facturen van de leveranciers (crediteuren). Die facturen betaalt een gemeente niet met reserves. Voor het betalen van de crediteuren moet geld op de bank staan of eerstdaags (binnen afzienbare tijd. WB) geld op vorderingen van de gemeente worden ontvangen zoals betalingen op belastingaanslagen. Geld op de bank van een gemeente is een bezit. Het staat met vorderingen op derden (Overlopende activa.WB) op de linkerzijde (debetzijde. WB) van de balans bij de balansposten vorderingen en liquide middelen.” Als er geen geld op de bank van de gemeente staat, moet voor het betalen van de creditfacturen eerst geld worden geleend. Zie bijlage 4. Blz.9

 

Tabel Spaarpot.

Cijfers debetzijde balans: De spaarpot

Cijfers x € 1000

 

Jaartal	Financiële Vaste activa	Voorraden	Kortlopende Vorderingen	Liquide Middelen	Overlopende Activa	Totaal echte “spaarpot’
2010	19.849	-802	4.536	9	521	5.068
2011	19.414	-88	4.957	30	460	5.447
2012	7.822	83	3.716	2623	657	6.996
2013	7.783	112	5.877	2.159	646	8.682
2014	9.276	376	6.567	4.705	805	12.070
2015	9.186	447	4.434	182	452	5.068
2016	11.030	458	3.909	167	77	4.153
2017	1.811	643	10.686	178	311	11.175
2018	1.950	764	4.030	159	234	4.423
2019	500	800	2.000	200	200	2.400
2020	500	700	1.500	200	200	1.900
2021	500	500	1.000	200	200	1.400

 

Als je als gemeente meer uitgeeft dan je in de ‘spaarpot’ hebt, ben je genoodzaakt geld te lenen; zegt ook wethouder Joosten.  Hoeveel de gemeente wilt  lenen is een politieke keuze waar alleen de raad, met zijn budgetrecht, toe bevoegd is. De raad kan het ‘Eigen vermogen’ dan als leencapaciteit zien en in combinatie met een betaalbare schuldpositie oftewel  ‘Vreemd Vermogen’ een afgewogen politieke keuze maken. Althans zo hoort het bij een integer politiek bestuur te zijn.

Binnenkort wordt in de raad de programmabegroting 2020-2013 besproken. Uit de begroting van 2020 blijkt dat in onze echte “Spaarpot” nog maar € 1,9 miljoen te zitten.

Vreemd is dat in de programmabegrotingen van 2019 -2021 en 2020-2023 ( de laatste moet bij de komende begrotingsbehandeling nog goedgekeurd worden) noch in de kadernota’s  van 2018 en 2019 de door de gemeente gefaciliteerde kosten voor de EGS-accommodatie ”Kranenhof”, ( minimaal € 6 miljoen)  inzichtelijk zijn gemaakt en (doelbewust?)  niet in de begroting van 2020 zijn verwerkt. Terwijl deze kosten in februari 2019 al bekend waren. De overeenkomst tussen gemeente en EGS is inmiddels getekend wat betekent dat e.e.a. van invloed is op de cijfers van de begroting 2020- 2023. M.a.w.; de programmabegroting 2020-2023 zal eerst aangepast moeten worden door de toegezegde subsidiëring aan EGS erin te verwerken. Dit zal negatieve consequenties hebben voor de in de begroting van 2020 geplaatste kerngetallen. Immers er zal op kosten van de gemeente (op kosten van de burgers dus)  voor ca. € 6 miljoen extra krediet opgenomen moeten worden. Uit onze werkelijke spaarpot is die niet te halen, want daarvan is zelfs de bodem verdwenen.

N.a.v. het raadsvoorstel ‘Herontwikkeling Sportpark Kranenhof’ van 13 augustus 2019.

1. Wethouder Joosten gaf in zijn functie als bestuurlijke politieke ambtsdrager zowel in de commissievergadering van 10 september jl. als in de Arena van 14 september jl. aan dat er sprake was van een ‘burgerinitiatief, uniek in zijn soort”. Hans Satter en ik hebben van de raadsgriffier mogen vernemen dat er echter geen sprake is van een burgerinitiatief, laat staan van een uniek burgerinitiatief. Er is dus sprake van misleidende informatie!
2. Uit de huidige begroting van 2020 blijkt dat de gemeente  het toegekende subsidiebedrag, bestaande uit een directe subsidie (€ 4.153.510 eenmalige bijdrage) en een indirecte subsidie (€ 1,300.000 egalisatiereserve), samen (afgerond): € 5,4 miljoen,  niet op de bank hebben staan en met een nieuw investeringskrediet gedekt zal moeten worden. Een investeringskrediet heeft een maximale leenperiode van 30 jaar en rekenend met een rente van 2% ( wat zeker niet te hoog is) betekent dat, dat er ieder jaar sowieso een aflossingsbedrag van € 180.000 door de burgers van Grave opgehoest dienen te worden met daarboven over de 30-jarige leenperiode een totale rentelast van ca. €1,67 miljoen. Geen € 300.000 dus. In de eerste 5 jaren bedragen die rentelasten € 108.000-104.000-100.800-97.200 en in het vijfde jaar €93.6000. Over de hele  leenperiode wordt dat gemiddeld; ca.€ 55.700 per jaar. Tel uit je winst.
3. De wethouder schrijft in zijn raadsvoorstel: Het verstrekken van een bijdrage van € 4.153.510 heeft een negatief effect op een aantal financiële kengetallen van de gemeente Grave. Het vreemd vermogen neemt toe en er wordt ten laste van de algemene reserve een egalisatiereserve gevormd.  Eigenlijk zegt de wethouder dat in 2019 de werkelijke schuld (Vreemd Vermogen) met € 4.153.510 ( afgerond € 4.154.000) zal toenemen en dat de ‘voorzieningen’ (een boekhoudkundige schuld) met €1.300.000 ook zullen toenemen. Voor de begroting van 2020 betekent dit dat zonder aantasting van de ‘Spaarpot’ de werkelijke schuld in 2020 zal oplopen van € 31.659.000 naar € 35.813.000. De post ‘Voorzieningen’ van € 7.190.000 naar € 8.490..000. De totale schuld  naar € 44.303.000 zou gaan en bij gelijkblijvende Totale Balans het ‘Eigen Vermogen’(reserves) zal dalen tot een schamele   €10.239.000.

De aanpassingen voor de programmabegroting 2020 in tabel gezet:

 

Jaartal	Schuld Vreemd- Vermogen	Schuld Voorziening	Schuld totaal	Eigen Vermogen	Balans Totaal
2020 volgens het origineel programma	31.659	7.190	38.849	15.693	54.542
2020 volgens aan te passen programma	31.659 + 4.154  = 35.813	7.190 + 1.300 = 8.490	38.849   44.303	10.239	54.542

X € 1000

 

Volgens het raadsvoorstel  zou de solvabiliteitsratio bij instemming van het raadsvoorstel zakken van 38,5% in 2018 naar 35% in 2019. Volgens de nieuwe gegevens zakte de solvabiliteitsratio in 2019 al naar 20,8% en zal in 2020 nog verder zakken naar:

(10.239 : 54.542)x 100% = 18,8%. Volgens de landelijke normen is dat onvoldoende !!!.

 

1. Volgens  het raadsvoorstel zou bij instemming door de raad de ‘netto schuldquote’ stijgen van 56% in 2018 naar 70% in 2019. Volgens de jaarstukken van 2018 bedroeg de ‘netto schuldquote’ toen 56,1%.

In de programmabegroting van 2019 (blz.74) was dat 85%, maar dat had 105% moeten zijn.  In de programmabegroting van 2020 (blz.79) loopt volgens de nieuwe gegevens  de netto schuldquote op naar 120,4 %. (afgerond)

Bij een gelijk saldo van Baten van € 27,758 miljoen geeft de ‘Netto quoteformule’ (A+B+C-D-E-F-G0/H x 100 % = (19.500+4.154+11.559+600-500-1500-200-200) : 27.758 x 100% =  120,37 % . Gezien het percentage van 120,4  geldt dat in de landelijke normen als zeer, zeer matig (Matig ligt tussen 100% tot 130% ).

 

1. Volgens het raadsvoorstel was de stand van de algemene reserve in 2018 € 9.771.000. Volgens de begroting van 2019 (blz. 110) bestond het Totaal Eigen Vermogen op 1 januari 2019  uit een vrij besteedbare ‘Algemene reserve ’van € 10.371.766 en een ‘Totale bestemmingsreserve’ van  € 7.480.477.  Door de eenmalige bijdrage van € 4.153.510 aan de voetbalclub EGS en de voorzieningen-verhoging met € 1.300.000 ten behoeve van de te reserveren egalisatiereserve moet het voor de raad en het college toch duidelijk geweest zijn dat dat het ‘Eigen Vermogen’ in 2019 minimaal met € 5.453.510 zou verminderen tot € 12.398.733. Met een bestemmingsreserve van € 7.480.477 blijft er voor de Algemene reserve in 2019 dan nog maar € 4.918.256 over. Geen € 8.471.000 zoals gesuggereerd wordt in het raadsvoorstel.

 

1. In de programmabegroting 2020 (blz. 116) wordt het ‘Totaal Eigen vermogen’ op € 16.333.555 gesteld. De egalisatie voorziening van € 1.300.000 voor de EGS- voetbalclub staat niet in de voorzieningenstaat (blz. 117 van de begroting 2020) vermeld en niet in de begroting van 2020 opgenomen. De bestemmingsreserve wordt in de begroting 2020 gesteld op € 8.079.384. De algemene reserve op € 8.236.171, zonder de totale kosten van € 5.453.510 voor de EGS-voetbalvereniging in de gemeentelijke boekhouding te verwerken.

 

1. In het raadsvoorstel had moeten staan: De stand van de algemene reserve bedraagt per 31 december 2018 € 9.771.000. De stand van de algemene reserve na de onttrekking van € 1.300.000 ten behoeve van de egalisatiereserve en de eenmalige bijdrage van € 4.153.510 bedraagt nog         maar (een schamelijke) € 2.782.661.

 

1. Wordt vervolgt.

 

M.v.g. Wil Baaijens

www.gravepolitiek.nl

 

P.S. Ik heb 3 bijlagen toegevoegd die voor veel raadsleden erg interessant zou kunnen zijn. Ik kom daar nog op terug.