Commentaar op het Rapport van Ruimtevolk over het Land van Cuijk.
Geachte griffier,
In maart is het rapport van ruimtevolk over het Land van Cuijk beschikbaar gekomen.
Titel: ‘LAND VAN CUIJK Verkenning naar samenhang en toekomstperspectief voor het
buitengebied’
Na lezing heb ik een korte notitie met opmerkingen bij dit rapport gemaakt.
In het rapport maakt men zich zorgen over de afname van het aantal werkenden in de komende tijd.
Na wat rekenwerk op basis van de provinciale bevolkingsprognose bleek dat de teruggang 17,7% is.
Oftewel 9000 werkenden minder in het Land van Cuijk.
Ik kan me geen voorstelling maken van de vertaling van deze afname naar het effect op de dagelijkse praktijk.
Voor de berekening van de afname zie bijlage,
De onderzoekers van Ruimtevolk vroegen zich af waar de nieuwe medewerkers voor de zorg aan ouderen vandaan moesten komen. Op zich een terechte opmerking, omdat het aantal zorg vragende ouderen ruim gaat verdubbelen.
(Het aantal 75+ gaat verdubbelen.)
Dit gaat impact hebben op de gemeentelijke begroting.
Ik vraag me af hoe men de economische ontwikkeling vorm gaat geven.
Met vriendelijke groeten,
Jan G. H. de Vaan
De economische toekomst van het Land van Cuijk
Hoe ziet de economische toekomst van het Land van Cuijk eruit?
Dat is de vraag die blijft hangen na het lezen van het rapport ‘LAND VAN CUIJK Verkenning naar samenhang en toekomstperspectief voor het buitengebied’. De onderzoekers van bureau Ruimtevolk hebben nagelaten die vraag te beantwoorden. Hieronder een opsomming van onderwerpen en vragen die belangrijk zijn bij het maken van de schets van de economische toekomst van het Land van Cuijk.
1. De zachte krimp – braindrain – is niet te bestrijden.
Het Land van Cuijk heeft de sterkste braindrain van Brabant. Er ligt ook geen grote Brabantse stad in de nabijheid van het Land van Cuijk. Dus er komen geen nieuwe bedrijven met veel hoge functies naar het Land van Cuijk. Ook het vertrek (van delen) van bestaande grote bedrijven is niet tegen te gaan.
De provincie Noord-Brabant en de gemeenten van het Land van Cuijk moeten elk jaar de braindrain meten en analyseren.
Nadat ze samen geconstateerd hebben dat de braindrain niet te stoppen is, moet men de gevolgen hier-van voor de lange termijn in het provinciale en gemeentelijke beleid verwerken.
2. Ook de komende zachte krimp, door de uittocht van MBO-ers vraagt alle aandacht.
Meer en meer MBO-ers gaan aan een ROC in een grote stad studeren. Door stages bij bedrijven in deze steden, die om dit soort medewerk(st)ers zitten te springen, is er een grote kans dat een aantal van deze MBO-studenten de regio verlaat. Liefdesrelaties en het ontwikkelen van een voorkeur voor de voorzie-ningen in de grote stad kunnen dit proces versterken.
De gemeenten in het Land van Cuijk en de werkgevers zullen een beleid moeten ontwikkelen waardoor zoveel mogelijk MBO-ers hun stage in onze regio verrichten.
De gemeenten zullen aanvullend beleid op het gebied van wonen en voorzieningen moeten ontwikkelen om de MBO-ers voor onze regio te behouden.
3. De gevolgen van de harde krimp moet met praktische maatregelen worden opgelost.
Dus sloop op korte termijn lege gebouwen van bijvoorbeeld scholen en accommodaties of geef deze een andere bestemming. Een overschot aan woningen over enige tijd zal op analoge wijze moeten worden aangepakt.
4. Mijn eerdere suggestie uit 2015: ‘maak van het Land van Cuijk een buitenwijk van Nijmegen’ is nog niet ‘uitgeprobeerd’. Lettend op het beleid van de stad Nijmegen wordt het steeds moeilijker om dit te realiseren.
Het Land van Cuijk heeft niet de mogelijkheden om uit te groeien tot een overloopgebied als het Gooi (voor Amsterdam). De kans dat Nijmegen zich gaat oriënteren op het Land van Cuijk is klein. In het beste geval kan het Land van Cuijk zich oriënteren op Nijmegen.
5. Met de verdere vergrijzing zal men moeten ‘dealen’.
De vergrijzing leidt tot extra kosten voor de gemeenten. Wellicht biedt de extra vergrijzing kansen in de sfeer van werkgelegenheid.
Het rapport van Ruimtevolk waarschuwt voor de afname van het werkende deel van de bevolking als gevolg van de demografische verandering. Het verminderen van het aantal werkenden in het Land van Cuijk krijgt in het rapport te weinig aandacht. Verderop wordt dit apart besproken.
6. Regiomarketing vindt al plaats in veertig procent van de Nederlandse gemeenten, dus de concurrentie voor het Land van Cuijk is groot.
Op vrijwel het gehele platteland van Nederland wordt gewerkt aan regiomarketing. Een aanpak moet derhalve heel goed zijn om meer resultaten te boeken dan bij andere plattelandsgemeenten.
Alvorens grote investeringen in die richting te doen, moet men de kansen goed afwegen.
In het rapport van Ruimtevolk zijn ook nog andere problemen aan de orde gesteld,
7. Het rapport signaleert de vraag naar de toekomst van de afdeling I.C. van het Maasziekenhuis (pag. 18).
Het rijksbeleid heeft de kosten voor de ziekenhuiszorg gemaximaliseerd. Vernieuwing van de zorg moet dus betaald worden uit herstructurering van de bestaande zorg. Als er meer geld voor nieuwe technieken bij de speciale ziekenhuizen voor oncologie nodig zijn moeten die worden verkregen door reorganisaties bij andere ziekenhuizen. De reorganisatie winst komt uit kortere verblijftijd in het ziekenhuis en effici-ency verhoging door het concentreren van specifieke behandelingen in een kleiner aantal ziekenhuizen.
Feitelijk lopen we dan aan tegen twee vragen:
Op welke disciplines gaat het Maasziekenhuis zich specialiseren?
Welke afdelingen van het Maasziekenhuis zijn kwetsbaar in dit proces?
8. Het rapport voorspelt een ingrijpende transitie van de landbouw in de regio.
Bijvoorbeeld, de heer Derks, ZLTO-bestuurder, verwacht een daling van het aantal veebedrijven van 220 naar 50 in 2030. (Zie pagina 13 van het rapport.)
Er moet onderzoek komen naar de veranderingen in de Landbouw in het Land van Cuijk.
Diepgravend onderzoek is nodig naar: de omvang van de transitie, de gevolgen voor de agrariërs, de werkgelegenheid in de landbouw en de bestemming van de vrijkomende agrarische gebouwen.
9. Expliciet wordt gewezen op de verschuivingen in werkgelegenheid in de secundaire en tertiaire sector.
De band tussen grote agrofoodbedrijven en de lokale landbouw leegstadis zwak.
Het aantal banen in toerisme en recreatie groeit, maar is nog steeds kleiner dan het aantal banen in de landbouw.
Door vergrijzing zullen er meer banen in de zorg bij komen.
Onderzoek is nodig naar de gevolgen van de zwakkere band tussen de grote agrofood bedrijven en de primaire bedrijven. De teruggang van het aantal banen in de landbouw moet worden geanalyseerd en gekwantificeerd.
Onderzoek is nodig naar de eventuele groei van het aantal banen in de toeristische en recreatieve sector.
De ontwikkelingen die we reeds ervaren, moeten beter in beeld komen.
10. De uittocht van (delen van) grote bedrijven moet in kaart worden gebracht.
De Rabobank heeft het regiokantoor op Sterckwijck grotendeels ontmanteld.
Nutreco is op een paar afdelingen na vertrokken uit het Land van Cuijk.
Binnen het werkgelegenheidsbeleid van de regio moeten veranderingen die reeds hebben plaats gevon-den in kaart worden gebracht. Deze informatie moet gebruikt worden om een overzicht te krijgen van de veranderingen die in het Land van Cuijk gaande zijn. Hierdoor ontstaat een beter beeld van de ontwikke-ling van de werkgelegenheid op langere termijn en het beleid dat de bedrijven praktiseren.
11. Waarom worden hoge functies nog vrijwel uitsluitend bezet door pendelaars?
Dagelijks pendelen zeer velen naar deze regio om de hoge functies bij grote bedrijven te vervullen.
Recent zien we dat nieuwe docenten van onze middelbare scholen in Nijmegen blijven wonen.
Ook huisartsen en tandartsen pendelen meer en meer naar onze regio.
Er is een studie nodig naar de groei van het aantal pendelaars in de achterliggende jaren.
Ook zijn prognoses nodig van het aantal pendelaars in de toekomst. Wellicht kan meer inzicht worden verkregen in de beroepen van de pendelaars.
Pendelaars zijn nuttig voor de taken die ze verrichten. Daarnaast nemen ze hun salaris mee naar hun woonplek elders, waardoor de koopkracht in het Land van Cuijk afneemt.
12. Er is hooguit plaats voor één winkelcentrum in het Land van Cuijk.
De bestaande winkelcentra hebben het heel moeilijk. Als het beleid niet drastisch wordt aangepast zullen alle winkelcentra wegkwijnen en zullen we om te winkelen naar Nijmegen en Uden moeten.
Bij de groei van de leegstand wordt – deels terecht – verwezen naar de Internetaankopen. Echter de te-rugloop van de koopkracht als gevolg van vergrijzing, braindrain en het toenemend aantal pendelaars krijgt tot heden geen aandacht.
Recent hoorde ik dat beleggers van buiten de regio hun panden in het Land van Cuijk aan het afstoten zijn. Wellicht verwachten zij een te laag rendement op hun investeringen hier.
De vorming van één winkelcentrum voor en in het Land van Cuijk moet onderzocht worden.
In het rapport van Ruimtevolk wordt de teruggang van het aantal werkenden in het Land van Cuijk wel genoemd maar niet verder uitgewerkt.
13. De gevolgen van de teruggang van het aantal werkenden met 17.7% moeten in kaart worden gebracht.
Het rapport van Ruimtevolk constateert op pagina 11, Citaat:
Met een afnemende beroepsbevolking (20-64 jarigen) is de vraag wie de ouderen in Land van Cuijk straks nog gaan verzorgen?
Er moet een diepgaand onderzoek plaatsvinden naar de gevolgen van het afnemend aantal werkenden in het Land van Cuijk. Volgens de provincie Brabant daalt het aantal werkenden in de periode 2017 – 2040 met 17,7%. (Provinciale bevolkingsprognose voor gemeenten 2017). Volgens de provincie zijn er in 2040 in het Land van Cuijk 9030 minder werkenden. Zo’n vermindering heeft ingrijpende gevolgen voor de economie van het Land van Cuijk.
Aan de werkgevers in onze regio de vraag:
– of zij ruim 9000 werkenden uit Nijmegen voor hun bedrijven hier kunnen aantrekken?
– of ze de efficiency van hun bedrijven met 17% kunnen verbeteren?
Indien deze beide oplossingen niet gerealiseerd kunnen worden, ontstaat de vervolgvraag, of zij een deel van hun bedrijven gaan verplaatsen naar plekken waar wel werkenden zijn?
Het is te betreuren dat de onderzoekers van Ruimtevolk geen studie hebben gemaakt van de economi-sche gevolgen van de afname van het aantal werkenden in het Land van Cuijk.
In de separaat toegevoegde bijlage ‘Provinciale Prognose Bevolking per jaar voor Grave, Mill, Cuijk, Boxmeer en St. Anthonis’ is op basis van de provinciale bevolkingsprognose berekend hoe sterk de te-ruggang is van de beroepsbevolking (Leeftijdsgroep 20 t.e.m. 64 jaar) in de periode 2017 – 2040.)
Economisch toekomstperspectief voor de nieuwe gemeente Land van Cuijk (?)
14 De provincie Noord-Brabant wil een grootschalige herindeling doorvoeren zonder dat ze het economisch perspectief voor de nieuwe gemeente Land van Cuijk schetst.
Het is logisch dat de provincie de gemeenten wil opschalen om deze toe te rusten voor nieuwe gemeen-telijke taken. Indien de provincie van het Land van Cuijk één gemeente wil maken, moet ook het eco-nomisch toekomstperspectief voor deze uitgestrekte gemeente, zonder centrale kern, worden beschre-ven. Het is niet vanzelfsprekend dat zo’n uitgestrekte gemeente als een eenheid gaat functioneren. De startende politici/bestuurders zullen een plan voor de economische ontwikkeling van hun nieuwe ge-meente moeten hebben.
Om deze goede start mogelijk te maken zal de provincie Noord-Brabant samen met de bestuurders van de huidige gemeenten een haalbaar economisch perspectief voor de nieuwe gemeente Land van Cuijk moeten schetsen. Uiteraard moet dit gebeuren in goed overleg met de werkgevers. Alle nu reeds bekende ontwikkelingen als braindrain, vergrijzing, sterke vermindering van het aantal werkenden e.d. moeten daarbij worden meegewogen.
Beugen, 25 maart 2019
Jan G.H. de Vaan