Leo de Vreede: Hoe wordt Grave in de toekomst bestuurd?

GraverMaat: Bovenstaande foto is uit mijn fotoarchief. Leo maakt hier gebruik van het spreekrecht.

Voor de laatste raadsvergadering waren twee avonden nodig. Het waren dan ook belangrijke onderwerpen waarvan de voorgenomen fusie van drie van de vier Graafse voetbalverenigingen nog extra publieke belangstelling trok. De volgende cyclus is inmiddels begonnen. Op de agenda van de raadsvergadering van 26 maart 2019 staan naast wat routinezaken twee voorstellen die beogen de bestuurskracht van de gemeente te versterken. Net te laat om op reguliere wijze op de agenda te kunnen worden geplaatst kwam het bericht dat de gemeente bij het hoger beroep inzake de schade van het faillissement van de scheepswerf in het ongelijk is gesteld. Natuurlijk zullen de gevolgen van die uitspraak in de volgende raadsvergadering worden besproken.

Eigenlijk maken al deze onderwerpen deel uit van eenzelfde allesomvattend vraagstuk: hoe moet het bestuur en beheer van de gemeente Grave zodanig worden georganiseerd dat het belang van de inwoners zo goed mogelijk wordt gediend. In onze huidige maatschappij betekent het ook dat inwoners niet alleen in de uitvoering, maar ook in de besluitvormingstrajecten een actieve rol moeten spelen. Over deze definitie kun je nog eindeloos van gedachten wisselen, maar ik heb het idee dat de basis voor alle partijen in Grave wel ongeveer hetzelfde is. Termen als “aan de voorkant”, kernendemocratie, participatie gaan al enkele jaren over tafel. Het wordt tijd dat er invulling aan wordt gegeven. Een aantal gebeurtenissen in bestuurlijk Grave heeft wel duidelijk gemaakt dat er verbetering van de informatie-uitwisseling tussen en samenwerking van alle bestuursorganen inclusief organisaties als wijk- en dorpsraden nodig is. Dat wordt al vele jaren ook buiten de kring van het gemeentebestuur geroepen en zelfs de raad is nu bijna drie jaar geleden begonnen met een actie om de communicatie tussen gemeente en burgers te verbeteren. Die actie is tot nu toe beperkt gebleven tot intern overleg en enkele experimenten met een gewijzigde vergaderstijl. Dat schiet nog niet echt op.aande

De voetbalfusie
In feite is het besluit over de rol van de gemeente in dit proces alleen maar uitgesteld. Het kan nog alle kanten uit. Inmiddels ziet het er naar uit dat ook binnen de verenigingen zelf nog niet alle neuzen in dezelfde richting staan. De lering die je hier uit moet trekken is dat ook een dergelijk project in fasen, inclusief tussenbesluiten, moet worden aangepakt en dat gemeenteraad en leden van de vereniging niet pas bij de uiteindelijke beslissing een rol mogen gaan spelen.

De drie–eenheid
Hier is wel sprake van een gefaseerde aanpak. De vraag die nu vooral naar voren kwam was hoe de gemeenteraad de voorgang kan blijven volgen. Op regelmatige tijden zal de raad toch moeten vaststellen of alles nog volgens plan verloopt. Raadsinformatiebrieven zijn daar nu het gebruikelijke middel voor. Ik vind dat te weinig structureel. Aangeven dat de zaak volgens plan verloopt (dat er dan ook moet zijn) is net zo belangrijk als problemen vermelden. Een informatie en rapportagestructuur moet daarom een wezenlijk onderdeel zijn van een projectplan. Een gemeenteraad moet uit hoofde van zijn taak een project volgen. Uiteindelijk worden burgers geconfronteerd met de gevolgen van een project. Er zijn financiële consequenties en er kunnen persoonlijke belangen mee zijn gemoeid. Tijdige informatie aan burgers is dan ook van wezenlijk belang en kan problemen later voorkomen. Wat nu is toegezegd is te incidenteel. Een vaste periodieke informatie via de commissies zou een aanpak kunnen zijn. Als dat 80% van de projecten en processen volgens plan verloopt kost het niet veel tijd en moeite de 20% waar moet worden ingegrepen tijdig te ontdekken. Daarvoor moet wel de werkwijze van de commissies worden aangepast en daarover is in het voorstel voor de komende vergadering niets terug te vinden.

De vestingvisie
Het voorgaande is ook van toepassing op de vestingvisie. Dit is een project dat als het ware een paraplu gaat vormen over allerlei bestaande en toekomstige projecten heen. Het is heel verstandig dat via een amendement de raad heeft besloten in ieder geval voor de financiën een eigen structuur voor het Visioterrein in te richten. Naar mijn mening is dat niet voldoende. De reikwijdte van de vestingvisie gaat verder dan het Visioterrein (wanneer krijgt dat een fatsoenlijker naam?). De visie dient niet alleen financieel te worden bewaakt. Het is een “inspirerend leidraad”. Inspireren en leidraad zijn actieve begrippen. Tot nu toe is de gemeente vaak te passief.

De stimuleringssubsidie
Ook de gemeenteraad van Grave vindt dat wij met z’n allen er voor moeten zorgen dat er minder regenwater in het riool terecht komt. Dat kan door het regenwater van onze daken en tuinen af te koppelen van de riolering en op eigen terrein op te vangen. Dus gras in plaats van tegels en zo. Daarvoor heeft de raad nu besloten een financiële bijdrage te geven. Een toezegging om het budget zo nodig te verruimen was voldoende om er in de raadsvergadering maar helemaal niets meer over te zeggen. Ik geloof er niet in dat, alleen op grond van de mededeling op de website en in de krant, mensen in massa naar de gemeente zullen komen met hun plan hun terrassen te vervangen door gras op kratjes. Een echt actieve informatieserie is daarvoor noodzakelijk.

Onlangs heeft de raad het Verbreed Gemeentelijk RioleringsPlan (VGHRP) vastgesteld. Bij de vaststelling vond de raad wel dat men eigenlijk te weinig informatie had om goed te beseffen wat men besloot. Daarom is er nu op 1 april een openbare werkbespreking over dit genomen besluit. Er is drie kwartier voor uitgetrokken. Vooralsnog staat deze bijeenkomst niet op de openbare vergaderkalender. Of ook de afkoppeling aan de orde komt weet ik niet. Het is wel een wezenlijk onderdeel van dat VGRP.

De motiemarkt
Ook bij de raadsleden leefden nog al wat vragen over de betekenis van zo’n markt die elders al enkele jaren in het kader van de begrotingsbehandeling wordt georganiseerd. Het komt er op neer dat burgers hun ideeën via marktkramen aan raadsleden mogen verkopen. In de toelichting vanuit de initiatiefnemers zat een ondertoon van “nou doen we wat om de burgers erbij te betrekken en dan komt er weer gezeik”. Met slechts één stem tegen werd het voorstel aangenomen. Als er ooit een opsomming komt van de voorwaarden waar een goed raadsbesluit aan moet voldoen zal blijken dat dit besluit daar niet aan voldoet.

Maar alleen kritiek leveren is ook niet opbouwend. Ik doe daarom wel mee. Nu alles nog moet worden uitgewerkt zou ik zelfs nu al kunnen meedoen. Van openbaar groen en parken heb ik geen verstand en ik heb een hekel aan tuinieren. Op verzoeken van de gemeente om daaraan mee te werken reageer ik dus niet. Op het gebied van bestuurlijke organisatie heb ik wel kennis, ervaring en liefhebberij. Daar doe ik dus graag aan mee. Maar in mijn geval geldt ook de regel dat zowel de ontwikkelaar van een idee en degene die het idee moet uitvoeren samen een tijd moeten optrekken; een projectmatige aanpak dus. Mijn aandeel kunt u zien groeien op https://graafsetribune.blogspot.com .

Nader onderzoek bestuurlijke toekomst
De raad heeft in december het college opdracht gegeven een onderzoek te laten instellen naar de voor- en nadelen van de twee opties “Zelfstandig Grave en “Grave samen met Cuijk en Mill”. Er wordt € 30.000 voor uitgetrokken en op 1 april moet het rapport klaar zijn. Ik zou, puur uit belangstelling, wel eens willen weten hoe het uitverkoren bureau het onderzoek gaat aanpakken en waarom die aanpak beter lijkt dan de manier van de andere kandidaat.

Leuk vond ik de paragraaf Overige politiek relevante informatie: “Een deel van het onderzoek kan bij oplevering niet meer ter zake doende zijn als gevolg van besluiten die door andere gemeenten in de regio in dezelfde periode worden genomen. Op dat moment moet bezien worden hoe de resultaten geinterpreteerd moeten worden.”

Deze zin past uitstekend in de Graafse bestuurlijke cultuur: we nemen een besluit en zien wel waar het schip strandt.

De scheepswerf
Dat het bericht over de uitspraak van het hof tegenvalt is logisch. De gemeente blijkt nu wel degelijk mede aansprakelijk te zijn voor de schade geleden bij het faillissement van de scheepswerf. Maar dat het, zoals in de eerste reactie van het college naar buiten kwam, een complete verrassing is verbaast mij. In de tijd dat de kwestie speelde was er van veel kanten al kritiek op de manier waar Grave de zaak bestuurlijk aanpakte. Dat de zaak in eerste instantie werd gewonnen was een meevaller. Maar iedereen weet dat wedstrijden vaak in de tweede helft worden beslist. Dat de gemeente in de begroting nog geen budget heeft gereserveerd is tot daar aan toe. Dat er zelfs in de risicoparagraaf van de begroting niets over werd vermeld is een misser.
Het hoger beroep heeft bijna drie jaar geduurd. Dat de gemeente er in die tijd niet bij werd betrokken wil er bij mij niet in. Processen moeten zoveel mogelijk worden vermeden, maar als ze er zijn moeten ze wel worden gevolgd en dus zou ik het volgen van processen in een informatiestructuur opnemen. Volgens het voorstel over de werkwijze van de raad dat nu voorligt is dat niet het geval.
Natuurlijk moet nog worden gekeken of cassatie meer kan inhouden dan uitstel van executie. Belangrijker is echter het antwoord op de vraag hoe nu verder te gaan. Schade beperken en dekken. Dat betekent ook afwegen tegen andere voornemens. Het terrein van de scheepswerf is onderdeel van de vestingvisie. De gemeente heeft ook plannen voor andere investeringen. Daar zal het vooral goed voorbereid over moeten gaan.

Het zoeken van een zondebok en daarvoor op korte termijn een debat in de raad organiseren, zoals Keerpunt 2010 blijkbaar wil, is zinloos.

Werkwijze raad
Het was de bedoeling het voorstel al in de afgelopen vergadering te behandelen. Het werd door de fractievoorzitters niet op de agenda geplaatst omdat men er eerst nog een werkbespreking aan wilde wijden, zodat er een nieuw voorstel kon komen dat meer kans op instemming zou hebben. Die werkbespreking moest wijken voor het vervolg van de raadsvergadering.
Het raadsvoorstel is dus ongewijzigd toch weer op de agenda geplaatst. Volgens de huidige werkwijze valt er dan voor de raadsvergadering niets aan een voorstel te veranderen. Dat kan alleen in de raadsvergadering via een amendement. Eventueel kan in de vorm van een motie het college nog een boodschap worden meegegeven over de gewenste interpretatie van het raadsbesluit. Dat komt de duidelijkheid van een besluit niet ten goede. Dat riep in de agendacommissie de vraag op of de nu op 11 maart geplande werkbespreking nog wel zinvol was als aan het voorstel niets meer zou kunnen worden gewijzigd. Gelukkig stelde de voorzitter dat het voorstel niet in beton is gegoten. Ie uitspraak houdt waarschijnlijk in dat de behandeling in de commissie kan leiden tot een advies aan het college om met een nieuw voorstel te komen. Het zou goed zijn deze adviesmogelijkheid voor de commissie alvast als eerste aan het huidige voorstel toe te voegen.
Zoals het voorstel er nu ligt stelt het weinig voor. Aan de rol van burgers bij de werkzaamheden van het gemeentebestuur wordt helemaal geen aandacht gegeven.

De enige werkelijke wijziging is dat het spreekrecht in de raadsvergadering over agendapunten van die vergadering wordt afgeschaft. Nu zou het inderdaad onnodig moeten zijn dan nog iets in te brengen. Helaas blijkt dat gebruik maken van het spreekrecht nog te vaak door insprekers als een laatste strohalm wordt gezien.
Liever zou ik zien dat het hele voorstel van tafel gaat en dat tijd wordt genomen de bestuurlijke processen in Grave eens goed te organiseren. Dat geldt zeker voor het geval dat Grave zelfstandig blijft, maar het kan ook een goed bijdrage zijn aan de organisatie van de gemeente waar het huidige Grave deel van gaat uitmaken.

Urenuitbreiding griffie
‘Lest best’ is een goede kenschets van dit laatste onderwerp in dit verhaal. Toch heb ik kritiek. Het ontgaat mij waarom over dit voorstel zo geheimzinnig wordt gedaan. Er is ook nadrukkelijk afgesproken dat het een A-stuk wordt. Er mag dus niet over worden gesproken. Dus weet ik niet welke visie over de taak van de griffie heeft geleid tot het voorstel.

Door Leo de Vreede