Ingezonden: Grave besturen in 2019
Het eerste thema: De zelfstandigheid van de gemeente Grave
Het formele standpunt van de Graafse raad is dat een zelfstandige gemeente Grave voor het heilige doel het beste zou zijn. Alleen ontbreekt daarbij nog de overtuiging dat die zelfstandigheid inderdaad voor de inwoners het beste oplevert. Daarom is het eerste thema waar het gemeentebestuur van Grave zich bezig moet houden nu echt een keuze te maken waar de raad zich hard voor gaat maken en dus zich ook actief gaat verzetten tegen het alternatief. Het college moet een onderzoek instellen naar twee alternatieven. Het gaat om behouden van de zelfstandigheid of samen met Cuijk en Mill één gemeente vormen. Op zich al een merkwaardige opdracht. Bij een fusie met Cuijk en Mill wordt de zelfstandigheid toch al opgegeven. Waarom wel half werk accepteren? De opdracht is ook bijzonder vaag. De eerste vraag is dan ook hoe het college deze opdracht interpreteert. Het zal niet eenvoudig zijn nog iets nieuws te vinden na alles wat er al is onderzocht en door andere gemeenten in het Land van Cuijk besloten. Het college kan natuurlijk gewoonweg doen wat de raad in de motie heeft vastgelegd en een bureau opdragen lijstjes te maken van voor- en nadelen van een zelfstandig Grave en van een gemeente CGM, die ambtelijk al bestaat. Er verschijnt dan wel weer een rapport en wie dan leeft die dan zorgt.
Het zou ook kunnen zijn dat het college een eigen mening heeft over deze opdracht van de raad en eerst met een onderzoeksvoorstel komt. In de herfst van 2017, toen ook al een soortgelijk onderzoek in beeld was, werd de raad gewaarschuwd dat de raad die opdracht aan het college wel duidelijk moest formuleren en ook de middelen in geld en tijd beschikbaar zou moeten stellen. Daar is toen niet meer op teruggekomen. Normaal is dat een college allereerst op een motie reageert met het geven van zijn visie op de uitvoerbaarheid. In het programma voor de raadsvergadering op 12 februari heb ik echter nog geen aanwijzingen gevonden voor de aanpak.
De laatste jaren is het college nogal terughoudend met het geven van een eigen mening over uitspraken van de raad. “Dat hebben jullie zelf zo beslist” is nog al eens de reactie vanuit het college op kritiek uit de raad op de gang van zaken. Natuurlijk hebben beide bestuurscolleges hun eigen bevoegdheden en dus hun eigen kans op stommiteiten. Daarom heeft de raad ook de taak het college op dergelijke stommiteiten te controleren en te corrigeren. De omgekeerde bevoegdheid ontbreekt. Het college kan de raad niet wegsturen. Maar niets weerhoudt het college de raad te waarschuwen voor de gevolgen van niet zo goed overdachte uitspraken. Daarmee ben ik bij het tweede thema.
Het tweede thema: de werkwijze van de gemeentelijke bestuurscolleges.
Het besturen is er niet eenvoudiger op geworden. Dat geldt voor alle bestuursniveaus, van wijk tot en met de wereld in zijn geheel. Het speelt dus ook in Grave. Er zijn inmiddels allerlei technieken ontwikkeld die, indien juist toegepast, leiden tot uitvoerbare besluiten die door de burgers worden begrepen en geaccepteerd. Tegenwoordig wordt participatie, dus actieve medewerking van de burger in het hele proces als een goede aanpak gezien.
Er is een universele 80-20 regel die zegt dat 80% van je energie, aandacht of geld nodig is voor 20% van je problemen. Die regel geldt ook voor bestuurlijke onderwerpen. De betekenis van die regel is dat als teveel van je besluiten extra aandacht vragen om uitvoerbaar of handhaafbaar te zijn er iets goed mis is.
Zo is het ook in Grave. Daarbij spelen drie factoren een rol:
* De kwaliteit van het besluit. Een besluit moet uitvoerbaar zijn. Het multifunctioneel centrum bij Catharinahof zou worden gefinancierd door verkoop van Esterade en Katrien. Bij het nemen van dit besluit was al bekend dat dit verkeerd was en niet zou lukken.
* De betrokkenheid van de inwoners. Een besluit moet worden begrepen en geaccepteerd. Bij de aanpak van het snippergroen is daar veel te weinig aandacht aan geschonken.
* De rolverdeling tussen betrokken organen. We kennen burgemeester, college, gemeenteraad en ambtelijke organisatie als bestuursorganen. Zeker in de huidige maatschappij hebben maatschappelijke organisaties ook een rol bij het tot stand komen en uitvoeren van besluiten. Ook de wijze waarop men in de bestuurlijke organisatie met elkaar omgaat is belangrijk. In Grave moest de laatste jaren worden geconstateerd dat de wijze van vergaderen niet bepaald vertrouwen wekte voor de kwaliteit van de besluiten.
Vaak spelen meer factoren een rol. Bij de bouw van de brede school is in een te laat stadium aandacht besteed aan de bereikbaarheid van die school. Ook de omwonenden en ouders zijn te laat en op een verkeerde manier ingeschakeld. Ze werden betrokken als bezwaarmakers en niet als participanten bij een proces dat voor hen was bedoeld.
Al enkel jaren geleden is de gemeenteraad intern begonnen aan verbetering. Daarvoor was vooral onaangename sfeer tijdens vergaderingen aanleiding. Op dat gebied is verbetering te constateren. Volgens de planning wordt dit voorjaar het proces afgerond met een nieuw reglement van orde. Zo’n nieuw reglement is inderdaad het sluitstuk, maar dan wel voor een veel omvangrijker proces dan “Anders vergaderen”. Een op respectvolle wijze genomen verkeerd besluit dat niet wordt begrepen door degenen die er mee worden geconfronteerd zal ook niet de bedoeling zijn.
Op de agenda voor 12 februari is de werkwijze van de raad geagendeerd. Dat is inderdaad volgens de planning. Het voorstel mondt uit in een nieuw reglement van orde en een nieuwe verordening op de commissies. In de doelstellingen staat als tweede van de vier doelstellingen: “De raad wil de inwoners van Grave meer betrekken bij de eerste fase: beeldvorming”. De uitwerking van de doelstellingen is vaag en die over de rol van de inwoners bijzonder vaag. Het kan dus nog alle kanten uit waaronder de goede. Daarvoor is het derde thema dat dit jaar aan de orde komt heel geschikt.
Het derde thema: kernendemocratie
Tijdens de studie naar de bestuurlijke organisatie in het Land van Cuijk die uitmondde in het voorstel voor één gemeente is aandacht besteed aan de betrokkenheid van de burgers bij het bestuur van die gemeente. Zeker bij een schaalvergroting als hier aan de orde een belangrijk onderwerp. Kernendemocratie zou de aanpak moeten zijn. Vooral het CDA en met name in Grave heeft zich hiervoor sterk gemaakt. Alhoewel Grave niet meedoet aan de voorbereiding door die ene gemeente is wordt het onderwerp wel genoemd in het bestuursprogramma. Ook is er een portefeuillehouder. In de stukken over de nieuwe werkwijze heb ik het begrip niet gevonden. Wel komt er een motie van LPG over een motiemarkt aan de orde die onder de paraplu kernendemocratie zou kunnen worden gebracht. Doorgaan met afwachten?
Slotwoord
Bij mijn goede wensen voor 2019 aan u allen sluit ik ook een goede relatie tussen burger en gemeentebestuur in. En als eerste wens hoop ik dat de inbreng van burgers serieus wordt genomen. Dat kan zijn door geargumenteerd mee te delen dat het onzin is. “Wie zwijgt stemt toe” is, vrees ik, een verkeerde interpretatie van het achterwege blijven van inhoudelijke reacties.
Leo de Vreede