Recent nieuws herindeling/provincie.
Toelichting webmaster/voorzitter Jacques Leurs:
Omdat a.s. er a.s. dinsdag een openbare werkbijeenkomst van de gemeenteraad gehouden wordt over de bestuurlijke toekomst van Grave heb ik recente informatie gezocht over Veerkrachtig Brabant en Bestuurlijke Toekomst op de websites van Binnenlands Bestuur en de provincie Noord-Brabant.
Twee berichten wil ik met de inwoners en bestuurders van Grave delen. Dit eerste bericht gaat over wanneer er niet gekozen wordt voor een Federatiegemeente. Het tweede bericht gaat over het experiment federatiegemeente. Misschien wel iets voor de gemeenten in het Land van Cuijk?
1. Herindeling
Algemeen
In het rapport De Kroon-Van de Laar is opgenomen dat wanneer niet gekozen wordt voor de federatiegemeente, dat dan een herindeling moet volgen van de gemeenten Bladel, Eersel en Reusel- De Mierden.
De gemeente Bergeijk blijft op eigen verzoek buiten de herindeling, omdat deze gemeente zelfstandig in staat is tot uitvoering van zijn takenpakket. Gedeputeerde Staten van Noord- Brabant hebben dit uitgangspunt overgenomen.
Bij de herindeling worden de drie gemeenten Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden opgeheven. Er wordt één nieuwe gemeente ingesteld, die wij in dit rapport de naam Kempengemeente geven. Deze naam staat overigens t.z.t. ter vrije bepaling van de organen die de herindelingsregeling vaststellen. De herindeling vindt uiteindelijk bij wet in formele zin plaats. Artikel 123 Grondwet eist namelijk dat instellen en opheffen van gemeenten bij wet in formele zin geschiedt.
In de Wet algemene regels herindeling (hierna ook: Wet arhi) zijn nadere procedurele voorschriften opgenomen omtrent de voorbereiding en gevolgen van een herindeling.
Een herindeling kan grofweg op drie manieren tot stand komen:
(1) Op basis van een herindelingsadvies van de gemeenteraden van de betrokken gemeenten (art. 4 lid 2 Wet arhi);
(2) Op basis van een herindelingsadvies van Provinciale Staten (art. 4 lid 1 Wet arhi); (3) Op basis van een wetsontwerp van de regering, voorbereid door de minister van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (art. 12 Wet arhi).
Uit het herindelingsbeleid van de regering volgt dat gekozen wordt voor herindeling van onderop: dat wil zeggen dat herindeling in beginsel gebaseerd moet zijn op draagvlak van de betrokken gemeenten. De bal ligt dus primair bij gemeenten zelf.
Dat was het beleid van het kabinet Rutte-II (VVD/PvdA), dat vooralsnog het geldende beleid is. Het kabinet Rutte-III (VVD/CDA/D66/CU) heeft nog geen nieuw beleidskader vastgesteld.
In het Beleidskader is ook opgenomen dat provincies een bovenlokale verantwoordelijkheid hebben die uitgaat boven de belangen van afzonderlijke gemeenten.
De invulling van die verantwoordelijkheid kan volgens het kabinet aanleiding zijn om als provincie zelf het initiatief te nemen (of over te nemen van de gemeenten) indien gemeenten na een lange discussie zelf niet tot een herindelingsvoorstel komen, terwijl versterking van bestuurskracht wel nodig is.
Provinciale Staten kunnen dan van hun bevoegdheid tot het opstellen van een herindelingsadvies overgaan.
Gedeputeerde Staten adviseren het kabinet ook ten aanzien van door gemeenteraden vastgestelde herindelingsadviezen (de provinciale zienswijze, art. 5 lid 3 Wet arhi).
Gelet op het bovenstaande moeten de gemeentebesturen van Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden het voortouw nemen wanneer de gemeentebesturen niet kiezen voor de federatiegemeente. Zij moeten dan tot een eensluidend herindelingsontwerp komen (art. 5 lid 1 en 2 Wet arhi). Op die manier kunnen zij maximaal invloed uitoefenen op de vormgeving van de herindelingsregeling en daarbij te maken keuzes én doen zij recht aan de in het eerdere rapport De Kroon-Van de Laar geconstateerde urgentie om tot een oplossing te komen.
Blijf als gemeentebesturen “in the lead”.
2. Hoe ziet de federatie eruit?
Samenstelling
De federatie is een openbaar lichaam. Dat betekent dat het net als de meeste andere openbare lichamen een vertegenwoordigend orgaan, een dagelijks bestuur en een voorzitter heeft.
Het vertegenwoordigend orgaan, het algemeen bestuur, bestaat uit leden die rechtstreeks worden verkozen door de ingezetenen van de gemeenten. Gelet op de uitgangspunten in artikel 8 Gemeentewet stellen wij voor het algemeen bestuur uit 35 leden (overeenkomstig een gemeente van 70000 inwoners) te laten bestaan.
Het algemeen bestuur vertegenwoordigt dus de gehele bevolking van de federatie. Anders dan bij het algemeen bestuur van een gemeenschappelijk openbaar lichaam in de zin van de Wet gemeenschappelijke regelingen worden zij niet aangewezen door de gemeenteraden en vertegenwoordigen zij deze dus ook niet.
De leden van het algemeen bestuur van de federatie stemmen zonder last. Voor het lidmaatschap van het algemeen bestuur van de federatie geldt dat men ingezetene van de federatie moet zijn en verder aan de vereisten voor een gemeenteraadslid moet voldoen (18 jaar, Nederlander, EU-onderdaan of niet-EU-onderdanen.
Bij de gemeente zijn dat de gemeenteraad, het college en de voorzitter; bij een gemeenschappelijk openbaar lichaam in de zin van de Wet gemeenschappelijke regelingen zijn dat het algemeen bestuur, het dagelijks bestuur en de voorzitter.
Federatiebestuur
Het idee van de federatie komt bij Bladelse gemeentesecretaris Ed Mol vandaan. De provincie was wel te porren voor het idee. GS gelasten begin dit jaar een kort en bondig onderzoek naar de voetangels, klemmen en potentie van een federatie, afgezet tegen herindeling.
In het onderzoeksrapport wordt een federatie geschetst als een openbaar lichaam dat uit een vertegenwoordigend orgaan (algemeen bestuur), een dagelijks bestuur en een voorzitter bestaat.
Het algemeen bestuur wordt rechtstreeks gekozen, en kiest op zijn beurt het dagelijks bestuur.
De federatie heeft alleen die bevoegdheden die door de gemeenten aan de federatie zijn overgedragen.
Het federatiebestuur zou in ieder geval over bevoegdheden moeten beschikken op economische zaken, het sociaal domein, verkeer en vervoer (bovenlokaal); ruimtelijke ordening, volkshuisvesting en de Omgevingswet.