Er moet één grote gemeente komen in het Land van Cuijk, en wel per 1 januari 2023. Dat is wel zo praktisch, kort na de gemeenteraadsverkiezingen in het voorjaar van 2022. Zo luidt het belangrijkste advies van bureau Berenschot en procesbegeleider Peter van der Velden aan de vijf gemeenteraden over de bestuurlijke toekomst van de regio.

Berenschot en de oud-burgemeester van onder meer Breda, tegenwoordig interim-burgemeester in Dordrecht, hebben de voorbije maanden in opdracht van de vijf gemeenteraden en de provincie Noord-Brabant onderzoek gedaan naar ‘de best passende duurzame vorm van verregaande samenwerking’. Nu is de situatie zo dat Cuijk, Mill en Grave sinds 2014 ambtelijk samenwerken in één organisatie, terwijl Boxmeer en Sint Anthonis sporadisch samen optrekken.

In het gistermiddag geopenbaarde onderzoeksrapport Een ongekende bestemming? liggen twee scenario’s voor. In het ene, ‘Stip op de horizon’ geheten, stellen de raden het fusiebesluit nog uit tot 2020, maar zou vanaf de zomer van 2018 een ‘regiobestuur’ wel al moeten toewerken naar het einddoel.

In het andere scenario, ‘Nu doorpakken’, nemen de raden snel ‘een richtinggevend besluit’ waarbij de vorming van één gemeente Land van Cuijk, met 34 kernen en bijna 90.000 inwoners, per 1 januari 2023 het uitgangspunt is.

Kiest de regio voor het scenario ‘Stip op de horizon’, dan bewandelt het Land van Cuijk volgens Van der Velden wel een omweg. Hij betwijfelt of er dan tegen 2023-2025 wel één gemeente zal zijn.

Gemeenten in deze regio steggelen al jaren over hoe het nu verder moet. Waar de grote twee – Boxmeer en Cuijk – pleiten voor herindeling, remmen de kleintjes – Mill, Sint Anthonis en Grave – dat juist af, uit vrees opgeslokt te worden.

Peter van der Velden is niet bang dat het advies van hem en bureau Berenschot straks in de spreekwoordelijk onderste bureaulade belandt. ,,Ik ga ervan uit dat ieder zichzelf respecterend raadslid serieus met dit advies, waarvan wij denken dat het Land van Cuijk er het best mee gediend is, omgaat”, aldus de ervaren bestuurder gisteravond in een eerste reactie. ,,Ik wil er nu niet te veel op ingaan, omdat ik vind dat het woord nu aan de gemeenteraden is.”

Eén gemeente Land van Cuijk is, zo blijkt uit het rapport, het enige, echte alternatief. De gemeenten krijgen steeds meer taken op hun bord vanuit ‘Den Haag’ terwijl de leefbaarheid in de regio steeds meer onder druk staat door vergrijzing, het wegtrekken van jongeren en het verdwijnen van voorzieningen.

Om het onderlinge vertrouwen, dat volgens de onderzoekers ’te kwetsbaar en broos is’, een impuls te geven, zouden burgemeesters en wethouders vanaf eind dit jaar al enkele dagen in elkaars ‘keuken’ moeten gaan kijken.

Het Cuijkse raadslid Henk Siroen, voorzitter van het regieteam van de gezamenlijke gemeenteraden, is niet verrast door de uitkomst. ,,Dit rapport kan ons echt verder helpen”, zegt hij in een eerste reactie. ,,Een voorstel om domweg te herindelen, zal nooit op draagvlak kunnen rekenen. Ik vind het dan ook goed dat wijk- en dorpsraden in een nieuwe, grote gemeente meer zeggenschap kunnen krijgen.”

De gemeenteraden bespreken het advies ieder afzonderlijk op 20 september.