Ter illustratie een prachtig voorbeeld hoe het mis kan gaan. Vorige week las ik in de lokale krant van mijn gemeente, dat men een participatienota had besproken met de burgers. Een burger klaagde in een ingezonden brief, dat er niets in de nota was gewijzigd en er ook geen bericht was, wat men met de opbrengst van de participatie-avond met de burgers had gedaan. Men had alleen als dooddoener aangegeven, dat dit bij de uitvoering betrokken zou worden. Een prachtig voorbeeld hoe het niet moet en zeker juist bij zo’n onderwerp.

Andersom kan het ook helemaal mis gaan. Voorafgaand aan de beleidsontwikkeling met burgers praten over een onderwerp. Ik mocht een keer zo’n bijeenkomst leiden met mantelzorgers op de dag van de mantelzorg. Mensen komen dan niet met mooie beleidsvoorstellen maar met concrete problemen en vragen om dat op te lossen. Men laat het dan over aan de gemeente of betrokken instellingen om creatieve oplossingen te bedenken. Als ze al iets creatiefs bedenken, dan vergeet men het vervolgens te checken bij de participant(en) of de aanbieding voldoet, als oplossing voor het probleem. Maar vaak zijn al financiële kaders, politieke meningen en dergelijke struikelblokken, om de aangedragen problemen echt aan te pakken. Ook in mijn voornoemde voorbeeld ging het uiteindelijk volledig mis.

Binnen het sociale domein wordt in sommige gemeenten al jaren op deze wijze gewerkt. Vind je het gek dat de kloof tussen politiek en de bevolking dan op een bepaald moment onoverbrugbaar wordt. Het vertrouwen is dan volledig weg. En dan hebben we het nog niet over dure projecten, die wel gefinancierd worden terwijl dit door de bevolking vaak als speeltjes van de politiek worden beschouwd. Als dit zich in jouw gemeente voordoet, dan zal elke poging tot participatie van de bevolking, in het kader van de transformatie van het sociale domein, een fiasco worden.

Maar participatie is een belangrijke schakel in de transformatie van het sociale domein. Wil je immers preventie vooropzetten, de eigen kracht/vrijwilligerskracht bevorderen en zorg op maat leveren dan moet je in gesprek met de inwoners van je gemeente. Zorg er dan allereerst voor dat geen voorwaarden vooraf door de politiek of bestuurders worden gesteld. De enige voorwaarde is respect en vertrouwen in de bevolking. Ga misschien niet zelf als gemeente het gesprek aan maar laat dit over aan instellingen en organisaties, die wel het vertrouwen van de bevolking hebben. Participatie moet geen doel op zich zijn maar een middel om beleidsontwikkeling aan te laten sluiten bij de behoefte van de bevolking. Maar participatie is ook voldoende draagvlak krijgen voor de plannen en ondersteuning bij de uitvoering daarvan. Geef ook eerlijk aan waarom door de bevolking aangedragen zaken niet realiseerbaar zijn. En ga niet daarbij onvoldoende financiën als argument gebruiken. Vraag in dat geval aan de burgers om mee te denken, hoe je het ook kan realiseren met minder geld. Ik denk dat iedereen versteld zal staan van het innovatieve vermogen van de inwoners.