Commentaar van de Gelderlander.
De schijn wekken is al fout
Integriteit en bestuurders, het blijft een lastige combinatie. Wat kan een gemeenteraadslid wel en wat kan hij niet, zonder de schijn van belangenverstrengeling tegen zich te krijgen? Waar ligt de grens?
Mag het CDA-raadslid Ben Peters uit Grave zijn caravan stallen in een hal van projectontwikkelaar GBB, zonder dat hij daar voor betaalt, maar in ruil voor de stalling het gras rond de loods maait? Betalen in natura noemt hij het. Particulier stallen van een caravan bij een boer die zo nog wat aan zijn lege kippenschuur wil verdienen, kost misschien 250 euro per jaar. Zou dat het beoordelingsvermogen van het raadslid over activiteiten van datzelfde GBB in Grave beïnvloeden? Waarschijnlijk niet. Dus waar hebben we het eigenlijk over? Maar we hébben het er over, dus is er minimaal de schijn van belangenverstrengeling. Het is in dit geval eenvoudig te denken dat hier sprake is van een zakelijke relatie. Ook al staat Peters bekend als een zeer integer raadslid, ook al heeft hij bij zijn toetreding tot de raad de situatie gemeld en heeft hij een eed afgelegd en kent hij de integriteitscode.
Ieder raadslid, of het nu leuk is of niet, ligt als het over integriteit gaat nu eenmaal onder een vergrootglas. Een raadslid hoort wat dat betreft roomser te zijn dan de paus, geloviger dan de dominee. Dat is niet makkelijk. Want ook al meent een raadslid dat hij het goed doet, er zijn altijd criticasters die op slakken zout blijven leggen. Dus Peters kan eigenlijk niet anders dan eieren voor zijn geld kiezen: de caravan naar de kippenschuur brengen en volledige openheid van zaken geven. Dat is dan geen kwestie van zijn belagers, die de vermeende belangenverstrengeling aanhangig hebben gemaakt, gelijk geven, maar het zal in ieder geval de schijn die er kennelijk is wegnemen.
Een raadslid hoort wat dat betreft roomser te zijn dan de paus
De schijn tegen!
De schijn tegen, hoe ontstaat die schijn. Ligt die er dik boven op? Zijn de eigen of zakelijke belangen zo groot dat het algemeen belang in het gedrang komt? Ontstaat die schijn omdat bij een raadslid voor de deur nou net wel of juist niet die lantaarnpaal is geplaatst of die parkeerplaats is aangelegd? Of ontstaat die schijn omdat iemand die insinueert?
Het lastige van schijn is dat die met een enkele uitspraak kan worden opgeroepen maar niet is te weerleggen, omdat het processen zijn die in iemands gedachten gevormd worden. De enige oplossing lijkt dan ook het onderwerp van de schijn te mijden door het belang dat aanleiding heeft gegeven van de hand te doen of buiten de discussie en besluitvorming te blijven. Dat is een afweging die het raadslid zelf zal moeten maken.
Is het raadslid dan integer? Zou de denkwijze van het betreffende raadslid hierdoor echt veranderen? Is integriteit uiteindelijk niet een zaak van normen en waarden, van geweten en rechtvaardigheidsgevoel?
Onze democratie is gebaseerd op vertrouwen, het vertrouwen dat een gekozen volksvertegenwoordiger ook handelt in het algemeen belang van het volk. We hebben dat in het systeem verankerd met een eed of gelofte en een integriteitscode. Dit om die mogelijke schijn te voorkomen en volksvertegenwoordigers daarop aanspreekbaar te maken. Daarmee ook het handelen in het algemene belang voor mensen uit het volk mogelijk te maken.
De andere schijn!
Ons democratische systeem is op dit vlak een zeer kwetsbaar systeem. Kan men schijn gebruiken om volksvertegenwoordigers buiten spel te zetten? Kan men door de schijn op te wekken, stemverhoudingen beïnvloeden? Kan men met schijn een meerderheidsbesluit voorkomen?
De vraag stellen is de schijn bevestigen!
Moeten wij ons door schijn laten manipuleren?
Of mogen we uitgaan van de in het systeem opgenomen criteria, en het volk een keer in de 4 jaar laten beoordelen of de volksvertegenwoordiger het in hem of haar gestelde vertrouwen heeft waargemaakt. ….Of moeten we ons democratische systeem verlaten?
Ben Peters