“Code Rood” voor lokale democratie! Schrijft Trouw.

Een brede groep van honderden lokale bestuurders, raadsleden en wetenschappers stellen voor om gemeenteraden in het leven te roepen met wel 150 leden die slechts drie keer per jaar als ‘stadsoplopen’ bij elkaar komen. Burgemeester en wethouders moeten in de tussentijd de gemaakte afspraken uitvoeren. Verder moet het mogelijk worden gemeenteraden door loting samen te stellen, in plaats van door verkiezingen.

Ook pleiten zij voor gemeenteraadsleden die werken met burgers als portefeuillehouders. Op deelonderwerpen die heel specifiek zijn, kan de ‘burgerdeskundige’ dan zijn plaats innemen en namens hem stemmen.

De groep vernieuwers, onder wie twintig burgemeesters en twintig wethouders, met burgemeester Bert Blase van Vlaardingen als voorman, kondigt vandaag de campagne ‘Code Oranje’ aan.

Die titel verwijst naar het zware weer dat Nederland teistert en de urgentie van hard ingrijpen, maar moet volgens Blase ook als een ‘wenkend perspectief’ worden gezien. De groep doet concrete aanbevelingen voor de lokale politiek, omdat de bestuurlijke vernieuwing daar vooroploopt. Maar ze heeft ook voorstellen die het roer in de landelijke politiek moeten omgooien.

‘Wijkdeals’
In gemeenten werkt het gemeentebestuur vaak al nauw samen met de inwoners van de stad of het dorp, door dwars door de politieke verhoudingen heen met ‘burgerbegrotingen’ en ‘wijkdeals’ afspraken te maken over het beleid van de komende jaren. Op het gebied van bijvoorbeeld veiligheid, werkgelegenheid en gezondheidszorg wordt er met de inwoners samen naar oplossingen gezocht.

Sommige gemeenten vinden die samenwerkingen niet ver genoeg gaan, omdat een traditionele gemeenteraad niet bij de praktijk aansluit. Ze willen burgers ook ín de raad een stem en invloed geven, buiten de verkiezingen om. “Die voorhoede-gemeenten lopen op dit moment tegen de grenzen van de Gemeentewet op, die zulke experimenten niet toestaat”, aldus Blase.

“Daarom stellen wij Plasterk voor in de Gemeentewet een bepaling toe te voegen die met zoveel woorden zegt dat de wet voor een proef van een aantal jaar níet geldt voor een aantal gemeenten waarin politiek en bestuurlijk geëxperimenteerd mag worden.” Voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 zou dat gaan om een handvol gemeenten, bij de volgende verkiezingen na weer vier jaar kunnen tientallen gemeenten zich aansluiten.

Burgerakkoord
De groep wil dat ook Den Haag werk gaat maken van de democratische vernieuwing. Naar voorbeeld van de gemeenten zou ook het traditionele politieke coalitie­akkoord moeten worden vervangen door een ‘burger­akkoord’. Daarin wordt na overleg met maatschappelijke be­wegingen benoemd welke grote vraagstukken de komende jaren in Nederland worden aangepakt en welke partijen daarbij worden betrokken.

Blase schreef eerder in Trouw dat de dalende vertrouwenscijfers laten zien dat de partijpolitieke representatieve democratie op zijn retour is. Het vertrouwen in instituties daalt en politieke partijen staan volgens hem onder druk. Het politieke debat brengt zelden oplossingen, maar onderstreept de partijpolitieke verschillen slechts. Ondertussen wordt door het stapelen van wetten en verouderde voorschriften volgens hem het verouderde concept van ‘centrale grip’ in stand gehouden.

Daarom is er een grondig ‘herontwerp’ nodig, dat volgens Blase en zijn medestanders het ‘gif uit het debat moet trekken en de samenleving weer verbindt’.