Verboden monetaire financiering van staatsschuld in de EU. Spoorloze radargegevens van MH17. Of het aankomende schandaal van de verdwenen blauwe enveloppe. De schimmige handelwijze van Jeroen Dijsselbloem als aandeelhouder bij de NS-top en diens intrigerende correspondentie met de Europese Commissie over de belastingfaciliteit voor coco’s. De schadelijke gevolgen van ‘Draghinomics’ voor de Nederlandse pensioenfondsen? Perverse prikkels in ons belastingstelsel?

Het is maar een kleine greep uit de lijst van dit jaar. De opsomming van kwesties, affaires en trammelant loopt lang door als het gaat over de peilloze achterdocht, de priemende neus en de ontembare dadendrang van Pieter Omtzigt. Bijna onafgebroken actief sinds 2003, toen hij voor het eerst voor het CDA in de Tweede Kamer werd gekozen. In 2012 hadden de partijbonzen even genoeg van hem, maar de Twentse kiezer stuurde hem terug naar Den Haag om de trom te blijven roeren.

Pieter Omtzigt is een fenomeen. ‘Het grootste voorrecht voor een fractievoorzitter van het CDA, is om te mogen invallen voor collega Omtzigt’, zei Sybrand van Haersma Buma toen hij vorige maand een stemverklaring aflegde voor het Belastingplan. Omtzigt, onder andere woordvoerder financiën, was in Straatsburg als lid van de Raad van Europa, waar hij het zelfs Vladimir Poetin probeert lastig te maken. Hij lacht er luid om. ‘Dat is de typische droge humor van Sybrand’.

‘Buma leidt de meest collegiale fractie die ik ooit heb meegemaakt’, zegt Omtzigt. ‘Dat kan ook gemakkelijk. Ik heb in een fractie met 44 leden gezeten en dan zit je snel in elkaars vaarwater. Daar heb je met 13 Kamerleden echt nauwelijks last van.’ Omtzigt ervaart de huidige fractie ook in andere opzichten als een verademing. ‘We zijn terug bij onze kern. We hebben geen ‘we-moeten-zo-nodig-naar-Vak-K-mentaliteit’.

‘We hebben het buitengewoon naar onze zin in de oppositie, beter dan ik ooit had gedacht. Ik herinner me een gesprek met de CDA-top in 2012, waarin ik zei: weet je wat mij bevalt? Oppositie voeren. Waarop iedereen mij meewarig aankeek. Maar ik kan dit, ik vind het leuk en ik kan laten zien dat er ook echt wat te controleren valt.’

Volgens Omtzigt toont deze regering aan dat ‘macht verkeerde dingen met je doet als hij niet wordt gecontroleerd’. Omtzigt vervolgt: ‘Dan ga je dingen doen die je niet wilt vertellen, dingen verbergen en achterhouden. Het is mijn opdracht om dat bloot te leggen. Daar geloof ik in. Nederland wordt te ingewikkeld. Het is voor individuele burgers moeilijk om nog te begrijpen wat voor wetten er worden aangenomen. Er ontstaan twee werkelijkheden. Ik probeer iedere keer weer bewindspersonen terug te trekken en te zeggen: je zit daar voor hún’.

Omtzigt geeft het voorbeeld van mensen die benadeeld werden in hun aow-partnertoeslag, hun huurtoeslag en soms hun zorgtoeslag omdat ze een klein pensioen hadden afgekocht. ‘Ik heb ongeveer tien keer aan staatssecretaris Klijnsma gevraagd: doe er wat aan. Het kan niet zo zijn dat je een afgekocht pensioen in één keer wegbelast. Dat is de beste manier om het vertrouwen van burgers weg te nemen. Dat kun je toch niet menen met je sociaaldemocratische inborst? Je kunt amendementen indienen, moties, Kamervragen stellen, maar pas toen omroep Max met een cameraploeg belde, heeft ze binnen een dag de top van de Sociale Verzekeringsbank bij zich geroepen. Het laat in een notendop zien hoe deze overheid niet functioneert voor haar burgers.’

Omtzigt weet dat hij een lange adem nodig heeft en raakt zelden ontmoedigd. ‘Totaal niet. Toen ik in 2005 en 2006 met moties begon dat ik niet wilde dat de EU richting een pensioenunie gaat, kreeg ik vele meewarige blikken. Waar hád ik het over? Ik hoef het nu niet meer uit te leggen. Dat Europa van onze pensioenen moet afblijven, staat niet alleen meer in óns verkiezingsprogramma’.

Toen het CDA nog in de regering zat leverde hij achter de schermen nog strijd met partijgenoten zoals de toenmalige ministers Aart-Jan de Geus en Piet Hein Donner over zijn verbeten strijd tegen Europese competenties bij pensioenen. ‘Dat ging niet zonder slag of stoot. Het werkt heel bevrijdend dat ik nu kan zeggen wat ik ook echt vind.’

Dat kan niet altijd, heeft hij ervaren. ‘De dwang van de coalitie in het Nederlandse politieke systeem is zo groot dat iedereen precies weet wie er ooit een keer niet met de partij heeft meegestemd. Als je herkozen wilt worden moet je goede vrienden zijn met leden van de selectiecommissie. De kiezer hoort daar niet bij. Dat is toch bijzonder? We zijn de volksvertegenwoordiging’.

Hoe lang is Pieter Omtzigt nog Kamerlid? Het CDA sorteert voor om te gaan regeren. De aandrang voor hem om zelf te laten zien hoe het moet, moet toch groot zijn? ‘Nee, en dat komt uit mijn tenen. Ik verzet me tegen de manier waarop het Kamerlidmaatschap wordt gezien als opmaat voor wat dan ook. Dat is het niet. Het is een zelfstandige functie, die feitelijk en staatsrechtelijk boven de regering staat. Ik heb een taak te vervullen in verbetering van de verhouding tussen overheid en burger. Dat kun je het beste doen in de Kamer.’

Omtzigt meent dat er heel veel mis is in die relatie. ‘We hebben door internationalisering en flexibilisering van arbeidscontracten een zeer onzekere middenklasse. En wat deed de overheid de afgelopen 20 jaar? Het gezin en de vaste arbeidsrelatie zwaar belasten. Dus wat moet je als werkgever niet doen? Mensen in vaste dienst nemen. En wat gebeurt er als je als gescheiden alleenstaande met kinderen een gezin gaat vormen? Dan kun je meer dan €10.000 belastingvoordeel verliezen. We moeten, dat is ook het mooie van wat Sybrand uitdraagt, weer naar een waardengedreven politiek toe.’

Omtzigt wil daarom ook weg van de CPB-modellen, die nu de sociaaleconomische discussie dicteren. ‘Op een gegeven moment kwamen er in de belastingdiscussie voorstellen voorbij om 0,1% meer banen te creëren, dat zijn er 7000. Toen werd er gezegd: maar als we er 3501 creëren in de modellen, rondt dat óók af naar 7000 en kunnen we zeggen dat we het goed doen. Dan denk ik: hier zijn de modellen niet voor. Hier wil ik niet meer bij horen.’