“De echte Gravenaar bestaat niet”. : Mooi Land van Cuijk.

Uitgegeven: 01 september 2014

De echte Gravenaar bestaat niet

Onlangs kreeg ik van een goede bekende een digitale link naar een “Akademisch proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor in de letteren en wijsbegeerte aan de Rijks-Universiteit te Utrecht”. Het proefschrift van de nieuwe doctor heette “Het dialect van Grave” en werd in 1937 geschreven door W.G.J.A. Jacob, geboren te Grave. Naast heel veel gedetailleerde beschrijvingen van het dialect, waren met name de uitgebreide geschiedenis van ons stadje en enkele stellingen van de schrijver de moeite van het lezen waard.

In zijn schets der geschiedenis lees ik met plezier over de “Kuiklanders”, boeren die zorgden voor landbouw- en veeteeltproducten. Grave was bekend om zijn lakenweverijen. Oorlog en Grave werden eeuwenlang onlosmakelijk met elkaar verbonden. In 1604 bezweek een derde van de bevolking. Zeventig jaar later verloren ruim 1500 Gravenaren het leven bij alweer een bezetting. Schrijver Jacob noemt Grave treffend “de Phenix der Steden”. In de 19e eeuw brak de periode van Grave als verzorgingsstad aan. Met krankzinnigen en blinden. Met Latijnse, Franse en openbare scholen, die kwamen en weer gingen.

En dan het hoofdstuk over de samenstelling van de bevolking. “”Altijd vlottend” geweest. “Van oude wesentlyke borgers heeft men weynig reliquien”. De namen gaven aan waar men vandaan kwam: van Bommel, van Hees, van Gemert, etc. Ook Duitse (Wieroch), Franse (Denijsen) Saksische (Torsinck) en Friese (Veenema) herkomst werden genoteerd. Naast de mensen in de instellingen kwamen er nieuwe inwoners van de Koninklijke Marechaussee wonen.

Maar nu de schokkende conclusie; “Gaat men na welke Gravenaars enige Graafse voorouders hadden, dan blijkt, dat deze tot een zeer gering (!) aantal moeten worden gereduceerd, en men mag aannemen dat het vroeger niet anders is geweest”. De bevolking van Grave is dus diverse keren in enkele eeuwen voor het grootste gedeelte door een totaal andere vervangen. De kans dat een familie al die oorlogen en nieuwe bewoners heeft doorstaan is praktisch nihil.

Met andere woorden: de echte Gravenaar bestaat niet meer.

Eigenlijk niet zo raar. Als men in die vroegere tijden van beleg na beleg over dezelfde informatie had kunnen beschikken als we nu kunnen, was de plek waar Grave ligt, na verloop van tijd een lege, kale vlakte geweest, waar uit veiligheidsoverwegingen niemand had willen/durven wonen.

In 1973 kwam ik in Grave wonen. Een stadje met veel “echte” Gravenaren, en steeds meer import. Zo werd mij destijds tenminste verteld. Fout dus. De echte Gravenaar bestaat al lang niet meer.

En de “Kuiklanders” zijn boeren. Op z’n Graafs: “dè sie mà boere”.