Gastcolumn Ben Bongaards 70: Illegaliteit strafbaar?
Het was een gevleugelde uitdrukking van een tamelijk
flamboyante minister van Defensie van PvdA-huize, Vredeling: ‘Congressen kopen
geen straaljagers!’ Het speelde zich af in de zeventiger jaren. Onze regering
stond voor de beslissing over te gaan tot de aanschaf van de F16-straaljager
ter vervanging van de roemruchte maar verouderde Starfighter. Geheel in
harmonie met de tijdgeest van die dagen, de nadagen van de Koude Oorlog, was er
intens en fanatiek verzet tegen oorlog in het algemeen (na Vietnam) maar vooral
tegen de oorlogsmachinerie die in ijltempo ‘high tech’ aan het worden was.
flamboyante minister van Defensie van PvdA-huize, Vredeling: ‘Congressen kopen
geen straaljagers!’ Het speelde zich af in de zeventiger jaren. Onze regering
stond voor de beslissing over te gaan tot de aanschaf van de F16-straaljager
ter vervanging van de roemruchte maar verouderde Starfighter. Geheel in
harmonie met de tijdgeest van die dagen, de nadagen van de Koude Oorlog, was er
intens en fanatiek verzet tegen oorlog in het algemeen (na Vietnam) maar vooral
tegen de oorlogsmachinerie die in ijltempo ‘high tech’ aan het worden was.
Afgelopen zaterdag deed partijleider Diederik Samsom van de
PvdA een vergelijkbare uitspraak over het strafbaar stellen van illegaliteit.
Het lukte Vredeling destijds om de aanschaf van de F 16 door te zetten tegen de
gevoelens van zijn partij. Hij had zijn sporen verdiend als minister en kon het
zich veroorloven de druk van het congres te weerstaan. Het is de vraag of
Samsom zijn achterban ervan kan overtuigen dat er redelijkheid schuilt in zijn
voornemen.
PvdA een vergelijkbare uitspraak over het strafbaar stellen van illegaliteit.
Het lukte Vredeling destijds om de aanschaf van de F 16 door te zetten tegen de
gevoelens van zijn partij. Hij had zijn sporen verdiend als minister en kon het
zich veroorloven de druk van het congres te weerstaan. Het is de vraag of
Samsom zijn achterban ervan kan overtuigen dat er redelijkheid schuilt in zijn
voornemen.
De twee zaken zijn niet één op één met
elkaar te vergelijken; de aanschaf van een straaljager is aanzienlijk minder
principieel dan de vraag of het strafbaar kan en mag zijn dat mensen in een
land aanwezig zijn. Dat maakt de zaak van de strafbaarstelling ook aanzienlijk
ingrijpender. Het pijlsnelle ritselakkoord van Rutte en Samsom markeert op dit
punt een stellingname die haaks staat op wat je een kernwaarde zou kunnen
noemen van het PvdA-denken, dat mensen niet strafbaar kunnen zijn als ze geen
strafbaar feit op de kerfstok hebben. Een standpunt dat ook de VVD van vóór Wilders en Verdonk omhelsde maar
dat daar ‘om electorale motieven’ als principe heeft afgedaan. Wilders maakt
zich niet zo druk om de rechten van de mens zolang het geen (potentiële)
kiezers zijn en biedt zijn electoraat graag uitzicht op oplossingen waarbij
mensen naar eigen goeddunken uit het land verwijderd kunnen worden.
elkaar te vergelijken; de aanschaf van een straaljager is aanzienlijk minder
principieel dan de vraag of het strafbaar kan en mag zijn dat mensen in een
land aanwezig zijn. Dat maakt de zaak van de strafbaarstelling ook aanzienlijk
ingrijpender. Het pijlsnelle ritselakkoord van Rutte en Samsom markeert op dit
punt een stellingname die haaks staat op wat je een kernwaarde zou kunnen
noemen van het PvdA-denken, dat mensen niet strafbaar kunnen zijn als ze geen
strafbaar feit op de kerfstok hebben. Een standpunt dat ook de VVD van vóór Wilders en Verdonk omhelsde maar
dat daar ‘om electorale motieven’ als principe heeft afgedaan. Wilders maakt
zich niet zo druk om de rechten van de mens zolang het geen (potentiële)
kiezers zijn en biedt zijn electoraat graag uitzicht op oplossingen waarbij
mensen naar eigen goeddunken uit het land verwijderd kunnen worden.
De VVD vond en vindt ook nu dat het electoraal hachelijk was
de ‘Grote Idealist’ op dit punt tegen te spreken. Of diezelfde angst nu in dat
flut-akkoord de doorslag heeft gegeven of dat de partij het principe echt omarmd
heeft als eigen, doet er niet zoveel toe. In de onderhandelingen is het
kennelijk een van de weinige afspraken waarover achteraf niet gestoeid mag worden. Nu voelt de PvdA zich aan handen en
voeten gebonden. Waar Samsom bij eerdere wijzigingen uiterst wendbaar bleek, is
die nu opeens principieel geworden. De PvdA heeft in het akkoord immers ook
vast kunnen leggen dat er niet op illegalen gejaagd zal gaan worden… Als ik
echt cynisch was, zou ik zeggen, dat we daarop kunnen wachten tot een volgend
regeerakkoord.
de ‘Grote Idealist’ op dit punt tegen te spreken. Of diezelfde angst nu in dat
flut-akkoord de doorslag heeft gegeven of dat de partij het principe echt omarmd
heeft als eigen, doet er niet zoveel toe. In de onderhandelingen is het
kennelijk een van de weinige afspraken waarover achteraf niet gestoeid mag worden. Nu voelt de PvdA zich aan handen en
voeten gebonden. Waar Samsom bij eerdere wijzigingen uiterst wendbaar bleek, is
die nu opeens principieel geworden. De PvdA heeft in het akkoord immers ook
vast kunnen leggen dat er niet op illegalen gejaagd zal gaan worden… Als ik
echt cynisch was, zou ik zeggen, dat we daarop kunnen wachten tot een volgend
regeerakkoord.
Wat zou onze wereld er anders uitgezien hebben als wij Nederlanders
het principe een eeuw of vier geleden hadden gehuldigd, voor we de ‘ontwikkeling’
van de Oost en de West ter hand namen, samen met de andere grote mogendheden
van die tijd, Engeland, Frankrijk, Spanje… Dat is geschiedenis, helder, maar
soms zou onze eigen geschiedenis ons tot wat meer mildheid en menselijkheid
kunnen manen. De VOC-mentaliteit van Balkenende, maar dan andersom.
het principe een eeuw of vier geleden hadden gehuldigd, voor we de ‘ontwikkeling’
van de Oost en de West ter hand namen, samen met de andere grote mogendheden
van die tijd, Engeland, Frankrijk, Spanje… Dat is geschiedenis, helder, maar
soms zou onze eigen geschiedenis ons tot wat meer mildheid en menselijkheid
kunnen manen. De VOC-mentaliteit van Balkenende, maar dan andersom.
Het strafbaar stellen van mensen om wie ze zijn… Het bestaat,
geloof ik in Birma en Saoedi Arabië
. Het bestaat in nog meer landen die wij zo dolgraag de maat nemen. Het past
niet bij de open samenleving die we willen zijn. Met z’n allen hebben we Fort
Europa gecreëerd met z’n grenzen die allerhande misstanden veroorzaken. Mensen die
aangetrokken worden door onze weelde moeten buiten gehouden worden en dan maakt
het ons niet uit dat er tientallen op zee verdrinken of beroofd worden door
mensensmokkelaars. Het lijkt een beetje op ons verkeer waar we talloze doden en
gewonden voor lief nemen als een soort natuurverschijnsel, omdat het erg gênant
klinkt om ze ingecalculeerd te hebben. Terwijl dat wel degelijk het geval is.
Het lijkt ook op oorlog waar dood, pijn en onrecht ‘part of the game’ worden in
een onafwendbaar spel.
geloof ik in Birma en Saoedi Arabië
. Het bestaat in nog meer landen die wij zo dolgraag de maat nemen. Het past
niet bij de open samenleving die we willen zijn. Met z’n allen hebben we Fort
Europa gecreëerd met z’n grenzen die allerhande misstanden veroorzaken. Mensen die
aangetrokken worden door onze weelde moeten buiten gehouden worden en dan maakt
het ons niet uit dat er tientallen op zee verdrinken of beroofd worden door
mensensmokkelaars. Het lijkt een beetje op ons verkeer waar we talloze doden en
gewonden voor lief nemen als een soort natuurverschijnsel, omdat het erg gênant
klinkt om ze ingecalculeerd te hebben. Terwijl dat wel degelijk het geval is.
Het lijkt ook op oorlog waar dood, pijn en onrecht ‘part of the game’ worden in
een onafwendbaar spel.
Kijk je naar de mensen om wie het gaat, dan kun je ook daar
weinig aanleiding vinden om te besluiten tot strafbare illegaliteit. Een deel bestaat
uit asielzoekers die niet afdoende hebben kunnen aantonen dat ze asielzoekers
zijn of dat ze werkelijk asiel nodig hebben. De oorzaak ligt dan soms in het
verhaal zelf dat niet geloofwaardig genoeg is, maar waarschijnlijk zeker zo
vaak in de hardvochtige aanpak van de dienst die dit moet regelen en die strikt
consigne heeft om streng te zijn. Plus dat je ook nog eens landen van herkomst
zijn die hun mensen op geen voorwaarde terugnemen of waar mensen na terugkeer
hebben te vrezen voor hun leven. Springende punt lijkt eigenlijk dat het gaat
om arme mensen en dat het ons blijkbaar weinig moeite kost te vinden dat ze er
niet toe doen, er niet hoeven te zijn, er niet mogen zijn.
weinig aanleiding vinden om te besluiten tot strafbare illegaliteit. Een deel bestaat
uit asielzoekers die niet afdoende hebben kunnen aantonen dat ze asielzoekers
zijn of dat ze werkelijk asiel nodig hebben. De oorzaak ligt dan soms in het
verhaal zelf dat niet geloofwaardig genoeg is, maar waarschijnlijk zeker zo
vaak in de hardvochtige aanpak van de dienst die dit moet regelen en die strikt
consigne heeft om streng te zijn. Plus dat je ook nog eens landen van herkomst
zijn die hun mensen op geen voorwaarde terugnemen of waar mensen na terugkeer
hebben te vrezen voor hun leven. Springende punt lijkt eigenlijk dat het gaat
om arme mensen en dat het ons blijkbaar weinig moeite kost te vinden dat ze er
niet toe doen, er niet hoeven te zijn, er niet mogen zijn.
Het strafbaar stellen om ergens te zijn. Als het om
Nederlanders in een van de vele buitenlanden zou gaan, zouden we onmiddellijk
op onze achterste benen staan, zo schat ik in. Maar wij Nederlanders plegen
niet ons huis en onze haard te verlaten, omdat we arm zijn of vervolgd worden.
Wij vinden dat we er toe doen met ons allen. Ik vermoed dat daar de crux zit
van het probleem. Het kan ons geen moer schelen of er in Libanon (4 miljoen
inwoners) een miljoen Syrische vluchtelingen opgenomen moeten worden, omdat het
niet anders kan. Het kan ons geen moer schelen, zolang ze maar daar blijven.
En, mochten er toch wat van die mensen hierheen komen dan komen we in actie
tegen de ‘tsunami’ en halen we alles uit de kast om ze weer weg te krijgen.
Alles tot strafbaarstelling toe. Strafbaar stellen van armoede en
hulpbehoevendheid… Een glijdende schaal…?
Nederlanders in een van de vele buitenlanden zou gaan, zouden we onmiddellijk
op onze achterste benen staan, zo schat ik in. Maar wij Nederlanders plegen
niet ons huis en onze haard te verlaten, omdat we arm zijn of vervolgd worden.
Wij vinden dat we er toe doen met ons allen. Ik vermoed dat daar de crux zit
van het probleem. Het kan ons geen moer schelen of er in Libanon (4 miljoen
inwoners) een miljoen Syrische vluchtelingen opgenomen moeten worden, omdat het
niet anders kan. Het kan ons geen moer schelen, zolang ze maar daar blijven.
En, mochten er toch wat van die mensen hierheen komen dan komen we in actie
tegen de ‘tsunami’ en halen we alles uit de kast om ze weer weg te krijgen.
Alles tot strafbaarstelling toe. Strafbaar stellen van armoede en
hulpbehoevendheid… Een glijdende schaal…?
Ik heb tot nu toe, zij het met steeds meer tegenzin, vrijwel
altijd op de PvdA gestemd. Zolang die strafbaarstelling van illegaliteit
gehandhaafd blijft, zal dat niet meer gebeuren. De PvdA, pleitbezorgster van de
gewone man, vergaloppeert zich in mijn politieke beleving tot een partij die ik
niet meer wil steunen. Mensen zijn mensen. Zijn het criminelen dan maken ze zich
strafbaar met hun criminele gedrag. Zijn ze alleen maar arm en weten ze niet
waarheen, dan blijven ze gewoon mensen en horen ze een plek te hebben in de
maatschappij.
altijd op de PvdA gestemd. Zolang die strafbaarstelling van illegaliteit
gehandhaafd blijft, zal dat niet meer gebeuren. De PvdA, pleitbezorgster van de
gewone man, vergaloppeert zich in mijn politieke beleving tot een partij die ik
niet meer wil steunen. Mensen zijn mensen. Zijn het criminelen dan maken ze zich
strafbaar met hun criminele gedrag. Zijn ze alleen maar arm en weten ze niet
waarheen, dan blijven ze gewoon mensen en horen ze een plek te hebben in de
maatschappij.
Voor christenen onder ons zijn er teksten en passages genoeg
in de Bijbel om dit standpunt te voorzien van legitimatie. ‘Ik had honger…’ Ik
had dorst…’ Waarbij het treffend is, dat ‘Ik’ hier te vereenzelvigen is met
‘God’. Gelovigen weten dat ze God eren door de hulpbehoevende in ere te houden.
Soms doet het pijn dat Nederland ontkerstend is. Onze ‘Ik’ lijkt ook onze God
geworden te zijn. De hoogste instantie in onze oordeelsvorming. Afblijven! Van
mij! Wegwezen! Van ons
in de Bijbel om dit standpunt te voorzien van legitimatie. ‘Ik had honger…’ Ik
had dorst…’ Waarbij het treffend is, dat ‘Ik’ hier te vereenzelvigen is met
‘God’. Gelovigen weten dat ze God eren door de hulpbehoevende in ere te houden.
Soms doet het pijn dat Nederland ontkerstend is. Onze ‘Ik’ lijkt ook onze God
geworden te zijn. De hoogste instantie in onze oordeelsvorming. Afblijven! Van
mij! Wegwezen! Van ons