Gastcolumn Ben Bongaards: Houdt van Sasse de Mars droog…?
In een
reactie op mijn column liet de heer Van Hal (Waterschap Aa en Maas) weten mijn
column over het gemaal van Sasse te negatief te vinden. Natuurlijk ben ik als
Gravenaar blij met Van Sasse en ben ik trots op het imposante ‘kunstwerk’. Ik
kijk met de grote ogen van een kind naar de stoere motoren die onze contreien
droge voeten laten houden.
reactie op mijn column liet de heer Van Hal (Waterschap Aa en Maas) weten mijn
column over het gemaal van Sasse te negatief te vinden. Natuurlijk ben ik als
Gravenaar blij met Van Sasse en ben ik trots op het imposante ‘kunstwerk’. Ik
kijk met de grote ogen van een kind naar de stoere motoren die onze contreien
droge voeten laten houden.
Omdat
ik wist dat tijdens de laatste ‘hoogwatercrises, 1993 en 1995, de capaciteit van de pompen niet afdoende was
en ik eveneens wist dat er sindsdien weinig of niets gedaan is om die
capaciteit te vergroten, lag het voor de hand ook wat te gaan neuzen achter het
inderdaad indrukwekkende plan om het gemaal te restaureren. Je kunt tegenwoordig
alles op internet vinden, dus ook de ‘Adviesnota voor het Dagelijks Bestuur van
het waterschap’ waarin het voorstel onderbouwd is.
ik wist dat tijdens de laatste ‘hoogwatercrises, 1993 en 1995, de capaciteit van de pompen niet afdoende was
en ik eveneens wist dat er sindsdien weinig of niets gedaan is om die
capaciteit te vergroten, lag het voor de hand ook wat te gaan neuzen achter het
inderdaad indrukwekkende plan om het gemaal te restaureren. Je kunt tegenwoordig
alles op internet vinden, dus ook de ‘Adviesnota voor het Dagelijks Bestuur van
het waterschap’ waarin het voorstel onderbouwd is.
Dit
advies zegt het inderdaad enigszins omfloerst, maar wijst wel degelijk in de
richting van achterstallig onderhoud en onvoldoende capaciteit van de pompen.
Onderstaande is een citaat uit de nota
(arcering is door mij aangebracht).
advies zegt het inderdaad enigszins omfloerst, maar wijst wel degelijk in de
richting van achterstallig onderhoud en onvoldoende capaciteit van de pompen.
Onderstaande is een citaat uit de nota
(arcering is door mij aangebracht).
‘De
renovatie is nu hard nodig want uit interne en externe rapporten is gebleken
dat het gemaal nauwelijks meer voldoet aan de gestelde eisen voor wat betreft
zijn uitwaterende als waterkerende functie. Dit betreft onder andere de
verouderde pompen met besturingsinstallatie en de bouwkundige (kerende)
constructie. In deze risico-evaluatie is ook vast komen te staan dat de
capaciteit in relatie met de opvoerhoogte van de pompen bij hoge
Maaswaterstanden een groot probleem vormt. Uit de toets in het kader van de Wet
op de Waterkering blijkt ook dat de waterkerende functie van het gemaal, te
weten de achter- en onderloopsheid en de sterkte van enkele keermiddelen bij
hoge waterstanden van de Maas onvoldoende is. Met andere woorden; bij hoog
water op de Maas en veel water in het beheersgebied van de Raam bestaat het
serieuze risico dat enkele wijken in met name Grave onder komen te staan (met
alle economische- en maatschappelijke gevolgen van dien) omdat het waterschap
de pompcapaciteit in gemaal van Sasse niet op orde heeft. Om in de
toekomst aan de normering wateroverlast te voldoen is zowel vergroting van de
pompcapaciteit als inrichting van waterberging voorzien. Alle plannen worden in
nauw overleg met de afdeling Keringen uitgewerkt. Aangezien het project een
grootschalige renovatie van het gemaal betreft waarbij waterpeilen niet
veranderen is er in dat kader geen sprake van een projectplan Waterwet.’
renovatie is nu hard nodig want uit interne en externe rapporten is gebleken
dat het gemaal nauwelijks meer voldoet aan de gestelde eisen voor wat betreft
zijn uitwaterende als waterkerende functie. Dit betreft onder andere de
verouderde pompen met besturingsinstallatie en de bouwkundige (kerende)
constructie. In deze risico-evaluatie is ook vast komen te staan dat de
capaciteit in relatie met de opvoerhoogte van de pompen bij hoge
Maaswaterstanden een groot probleem vormt. Uit de toets in het kader van de Wet
op de Waterkering blijkt ook dat de waterkerende functie van het gemaal, te
weten de achter- en onderloopsheid en de sterkte van enkele keermiddelen bij
hoge waterstanden van de Maas onvoldoende is. Met andere woorden; bij hoog
water op de Maas en veel water in het beheersgebied van de Raam bestaat het
serieuze risico dat enkele wijken in met name Grave onder komen te staan (met
alle economische- en maatschappelijke gevolgen van dien) omdat het waterschap
de pompcapaciteit in gemaal van Sasse niet op orde heeft. Om in de
toekomst aan de normering wateroverlast te voldoen is zowel vergroting van de
pompcapaciteit als inrichting van waterberging voorzien. Alle plannen worden in
nauw overleg met de afdeling Keringen uitgewerkt. Aangezien het project een
grootschalige renovatie van het gemaal betreft waarbij waterpeilen niet
veranderen is er in dat kader geen sprake van een projectplan Waterwet.’
Nog
enkele plukjes uit de nota:
enkele plukjes uit de nota:
Kerende
functie en achter- en onderloopsheid:
functie en achter- en onderloopsheid:
In de
huidige situatie voldoet het kunstwerk (net) aan de normering voor de kerende
functie. Bij hogere waterstanden waar in de nabije toekomst mee gerekend gaat
worden niet meer. In die situatie zou het kunstwerk kunnen afschuiven. Door het
plaatsen van extra damwanden wordt deze afschuiving voorkomen. Tevens wordt zo
ook het probleem van achter- en onderloopsheid voorkomen. Het is gebleken dat
bij grote waterstandsverschillen tussen de Maas en de Graafse Raam de
verhanglijn in de grondwaterstand zodanig kan worden dat er zanduitspoeling uit
de dijk plaats vindt.
huidige situatie voldoet het kunstwerk (net) aan de normering voor de kerende
functie. Bij hogere waterstanden waar in de nabije toekomst mee gerekend gaat
worden niet meer. In die situatie zou het kunstwerk kunnen afschuiven. Door het
plaatsen van extra damwanden wordt deze afschuiving voorkomen. Tevens wordt zo
ook het probleem van achter- en onderloopsheid voorkomen. Het is gebleken dat
bij grote waterstandsverschillen tussen de Maas en de Graafse Raam de
verhanglijn in de grondwaterstand zodanig kan worden dat er zanduitspoeling uit
de dijk plaats vindt.
Technische
staat:
staat:
De
technische staat van de installatie en gebouw is onvoldoende voor een
betrouwbaar bedrijf in hoog water situaties. Zo is gebleken dat bij vol bedrijf
de pompen (en de constructie) trillen en de temperatuur van machines en gebouw
hoog oplopen.
technische staat van de installatie en gebouw is onvoldoende voor een
betrouwbaar bedrijf in hoog water situaties. Zo is gebleken dat bij vol bedrijf
de pompen (en de constructie) trillen en de temperatuur van machines en gebouw
hoog oplopen.
Opvoerhoogte
pompen:
pompen:
In de
huidige situatie blijkt de pompcapaciteit snel terug te lopen bij grote
opvoerhoogte. In de situatie dat de Maas kritisch hoog staat en er veel water
in het beheersgebied van de Raam aanwezig is, kunnen de huidige pompen het
water nauwelijks het gebied uit krijgen. De nieuwe/ gerenoveerde pompen kunnen
het verlangde debiet wel verpompen.
huidige situatie blijkt de pompcapaciteit snel terug te lopen bij grote
opvoerhoogte. In de situatie dat de Maas kritisch hoog staat en er veel water
in het beheersgebied van de Raam aanwezig is, kunnen de huidige pompen het
water nauwelijks het gebied uit krijgen. De nieuwe/ gerenoveerde pompen kunnen
het verlangde debiet wel verpompen.
Renovatie
civiele constructie:
civiele constructie:
Gemaal
van Sasse stamt 1928 en heeft een monumentale status. De aanpassingen aan de pompen
betekent automatisch dat de constructie moet worden aangepast i.v.m. de
fundatie van deze zware werktuigbouwkundige onderdelen. Uit de bouwkundige
inspecties is gebleken dat de brugconstructie voor het gebouw langs te licht is
voor de huidige verkeerbelasting. Daarnaast moeten de geconstateerde gebreken,
scheuren in beton en metselwerk en schimmel in de dakconstructie, worden
aangepakt.
van Sasse stamt 1928 en heeft een monumentale status. De aanpassingen aan de pompen
betekent automatisch dat de constructie moet worden aangepast i.v.m. de
fundatie van deze zware werktuigbouwkundige onderdelen. Uit de bouwkundige
inspecties is gebleken dat de brugconstructie voor het gebouw langs te licht is
voor de huidige verkeerbelasting. Daarnaast moeten de geconstateerde gebreken,
scheuren in beton en metselwerk en schimmel in de dakconstructie, worden
aangepakt.
Fijn
dat de situatie nu ingrijpend wordt verbeterd, fijn ook dat daarbij ook aan de
natuur gedacht wordt. De vispassage wordt echt een verrijking.
dat de situatie nu ingrijpend wordt verbeterd, fijn ook dat daarbij ook aan de
natuur gedacht wordt. De vispassage wordt echt een verrijking.
Die
huizen in De Mars; het waterschap heeft die toch ook zien bouwen…?
huizen in De Mars; het waterschap heeft die toch ook zien bouwen…?
Ik wil
de lezer graag nog even op weg helpen met de waterstaatstermen ‘onderloopsheid’
en ‘achterloopsheid’. Beide zijn vormen
van het lekken langs het kunstwerk op en er onder door van (kwel-)water.
de lezer graag nog even op weg helpen met de waterstaatstermen ‘onderloopsheid’
en ‘achterloopsheid’. Beide zijn vormen
van het lekken langs het kunstwerk op en er onder door van (kwel-)water.
Jammer, dat dhr. Bongaarts zijn huiswerk niet goed heeft gedaan. Ik heb geen enkele relatie met waterschap Aa en Maas behoudens het feit dat ik belastingplichtige ben van dit waterschap.
Jammer dat hij de problematiek met name richt op mogelijke wateroverlast in enkele Graafse wijken. De problematiek splitst zich namelijk in twee delen die van een totaal verschillende orde zijn.
Bij te weinig pomp- en bergingscappaciteit zal er in het ergte geval, hoe vervelend ook, wateroverlast kunnen optreden in enkel Graafse wijken.
Bij het falen van het gemaal als waterkering zal het hele gebied van Grave tot mogelijk voorbij Den Bosch overstromen.
Nader op de functies ingezoomd.
a) Uitwaterende functie (pompcapaciteit)
Deze is door de hedendaagse feitelijke situatie te laag geworden om nog aan de eisen te voldoen in zeer uitzondelijke omstandigheden. (Dat niet aan de eisen wordt voldaan is een aanname mijnerzijds omdat ik niet over de noodzakelijke gegevens beschik)
Na de uitgebreide elektromechanische en bouwkundige renovatie en aanpassingen van gemaal van Sasse, begin jaren 80, is het heel normaal dat 30 jaar nadien er opnieuw gerenoveerd moet worden.
Uiteraard is dit tevens het moment om de totale functionaliteit opnieuw te bezien.
b) Waterkerende functie
Alle waterschappen in Nederland houden constant de kwaliteit van de dijken en de erin gelegen kunstwerken, zoals gemaal van Sasse, in de gaten. Dit vindt plaats via een wettelijk voorgeschreven kader van het Rijk. De waterschappen doen dit al sind 1996 iedere 5 jaar. Als een waterkerend kunstwerk, zoals gemaal van Sasse, voor het keren van Maaswater niet meer voldoet, kan dit in principe 2 oorzaken hebben:
1) Het Rijk heeft nieuwe (zwaardere) normen gesteld waaraan moet worden voldaan.
Dit speelt nu niet maar komt in heel Nederland in de komende 10 jaar wel aan de orde in het kader van het Deltaprogramma.
2) De kwaliteit van het kunstwerk kan door veroudering in de tijd achteruit gaan en de kritische grens passeren.
Onderdelen van het gemaal in de waterkering voldoen bij toetsing nietmeer aan de 1/1250jaar-norm. Deze toets, uitgevoerd door het waterschap als onderdeel van de beheertaak, is het signaal dat de beheerder plannen moet gaan uitvoeren om weer aan de eisen te voldoen . Dit is dan ook dat wat het waterschap mogen eisen en dat het waterschap nu doet.
Wat veel relevanter is, is de niet gestelde vraag: Hoeveel is deze afwijking en wat is nu de actuele veiligheid? Hoeveel risico lopen we? Het maak naar mijn mening wel substantieel verschil af de veiligheid nu op 1/50 jaar zou liggen of op de 1/1225 jaar. Beide voldoen niet aan de norm maar van eerste zou heel de regio wakker moeten liggen. De tweede moet uiteraard aangepakt worden maar zal niet direct topprioriteit behoeven.
Tot slot
De handelwijze van het waterschap in het dosier "van Sasse" is gewoon goed.
Is dan alles wat het waterschap doet prima?
Wat niet uit de gepresenterde cijfers blijkt is het aandeel van de vispassage op de totale kosten. Ook is mij niet duidelijk waarom deze vispassage in dit gemaal moet worden ingebouwd? De visoptrek in het Raamdal is nu al mogelijk via de "Oude Raammond/sluis". Hopelijk is dit in achterligende onderzoeken onderbouwd en (financieel)verantwoord.
De vraag: Tot hoever reiken de taken van het waterschap en zit daar ook vismigratie bij?
Een tariefstijging in 2013 voor de inwoners van het waterschap met 25%!
Kortom, er zijn nog wel wat vraagpunten.
A. van Hal