Bestuurskracht Noord-Oost Brabant. Beoordeling Grave.
Sterk
• Het gemeentebestuur is zich bewust van zwaktes en bedreigingen, hetgeen het mogelijk maakt om bewuste stappen te zetten om de afhankelijkheid hiervan te beperken.
• Nauwe verbondenheid met het Rijk van Nijmegen. Met name op het gebied van onderwijs en zorg.
• Er heerst een hoge mate van samenwerkingsbereidheid met de gemeenten uit het Land van Cuijk en de Noordelijke Maasvallei.
• Vertrouwen in de gemeenschappelijke organisatie van Mill, Grave en Cuijk. En de overtuiging dat de tussenstap (van 3 en 2, met Boxmeer en Sint Anthonis) nodig is om uiteindelijk te komen tot een backoffice van vijf gemeenten.
• De regio kent groei. Grave profiteert van een concentratie van zorginstellingen (inclusief penitentiaire instelling).
• Attractiviteit van de vestingstad in een aantrekkelijke regio is stimulans voor toerisme en recreatie
• College en gemeentesecretaris zijn extern en eendrachtig bezig zaken weer in goede banen te krijgen.
Zwak
• De financiële situatie is zorgwekkend. De reserves van €15 miljoen zijn grotendeels belegd en daarmee teruggelopen naar €2 miljoen.
• Het weerstandsvermogen is hooguit €3 miljoen. Hierdoor is er amper ruimte voor investeringen en/of nieuw beleid. De raad en het college staan voor de noodzaak een fundamentele ombuigingsslag te realiseren, maar de discussie daarover moet nog worden gevoerd.
• De organisatie is nog niet op orde. Er is een hoog gehalte van informaliteit binnen de organisatie en planning en controle is niet ingeburgerd. Op cruciale plaatsen zitten externen. Het financiële management verdient versterking.
• Er komen nog steeds onverwachte mee- en tegenvallers naar voren en het college heeft nog niet het gevoel volledig in control te zijn.
• Grote projecten zoals de scheepswerf en Wisseveld kunnen door de organisatie niet ‘bestuurd’ worden, met grote risico’s van dien.
Kansen
• De innovatieve samenwerking tussen Cuijk, Mill en Grave kan, naast de BEL-combinatie, een goed voorbeeld vormen voor het verhogen van de bestuurskracht.
• Regionale samenwerking in het Land van Cuijk zet het gebied nog beter op de kaart met spin-off voor economie, werkgelegenheid en kwaliteit van leven.
• Het Land van Cuijk kan een speerpunt vormen voor de Agenda van Brabant.
• Rust, ruimte en duurzaamheid geeft impulsen aan recreatie, toerisme en woonomgeving als tegenwicht tegen de drukte van de steden in de nabijheid.
• Verbinding met Duitse ‘achterland’, met Wageningen, Nijmegen, Brainport (Elat).
• Een herkenbare identiteit van het Land van Cuijk, in combinatie met een eigen identiteit van iedere afzonderlijke gemeente. Grave onderscheidt zich met haar cultureel erfgoed (vestigingstad), toerisme, recreatie en zorg.
Bedreigingen
• De impact van de bezuinigingen van de decentralisatiedossiers op de financiële positie.
• Bijkomende nieuwe taken als gevolg van de decentralisaties maken de bestuurskracht nog kwetsbaarder.
• Voornamelijk door de Wet werken naar vermogen zal de financiële positie nog verder onder druk komen te staan.
• Verdeeldheid bij gemeenten in het Land van Cuijk die de samenwerking onder druk zet; onder andere spanningen tussen Cuijk en Boxmeer die ieder aspiraties hebben als centrumgemeente.
Terwijl voor Grave het CMG-verband noodzakelijk is om de kwetsbaarheid van de eigen organisatie op te lossen.
• Splitsing CMG-gemeenten en Boxmeer en Sint Anthonis, terwijl de buitenwereld aankoerst op een gezamenlijke regio Land van Cuijk.
• Risico-exploitatie grote projecten, waar de gemeente onvoldoende sturing op heeft.
•Dreigende toekenning van artikel 12-status vanwege
de financiële positie, waardoor toezicht verhoogd
en bestuurskracht verder afneemt.
de financiële positie, waardoor toezicht verhoogd
en bestuurskracht verder afneemt.
En dan nog dit:
De samenwerking binnen het
Cuijk/Mill/Grave-verband verloopt procesmatig, harmonieus en organisch. Als tussenstap kan
het de kwetsbaarheid van de deelnemende gemeenten voor de korte termijn
oplossen.
Cuijk/Mill/Grave-verband verloopt procesmatig, harmonieus en organisch. Als tussenstap kan
het de kwetsbaarheid van de deelnemende gemeenten voor de korte termijn
oplossen.
Wel plaatst de adviescommissie de kanttekening dat er nog veel
uitwerking moet plaatsvinden en dat het een kritisch traject is.
uitwerking moet plaatsvinden en dat het een kritisch traject is.
Voorts bestaan er
twijfels of de schaal uiteindelijk groot genoeg is. Ook plaatst de
adviescommissie kanttekeningen bij de bestuurlijke constructie: drie zelfstandige
gemeenten als drie kapiteins op één schip.
twijfels of de schaal uiteindelijk groot genoeg is. Ook plaatst de
adviescommissie kanttekeningen bij de bestuurlijke constructie: drie zelfstandige
gemeenten als drie kapiteins op één schip.
Het is wat dat betreft een
innovatie die ook elders in het land nauwlettend zal worden gevolgd als een van
de mogelijke oplossingen voor verhoging van bestuurskracht.
innovatie die ook elders in het land nauwlettend zal worden gevolgd als een van
de mogelijke oplossingen voor verhoging van bestuurskracht.
De huidige bestuurlijke inrichting van Noord-Brabant met 67 veelal kleinere gemeenten zal steeds minder houdbaar blijken. Dat vraagt om nieuwe uitgangspunten. Het mantra ‘bestuur moet dicht bij de burger blijven en dus zijn we tegen gemeentelijke herindeling’ zal op langere termijn steeds minder inhoud krijgen.
Burgerlijke oriëntatie is eerder gericht op kleinere verbanden als dorp en buurt (gemeenschappen) dan op gemeenten. Bovendien hebben herindelingen in het recente verleden laten zien dat dit mantra maar betrekkelijk is.
Zie bijvoorbeeld Oss dat door samenvoegingen met Berghem, Megen c.a., Ravenstein en Lith een positief en geslaagd voorbeeld is van samengaan van veel gemeenschappen, van stad en platteland, in één gemeente. De betrokkenheid van bewoners is echter niet minder geworden en het voorzieningenniveau heeft veelal een positieve impuls gekregen.
Het zal er veel meer om gaan het beleid herkenbaar bij de burgers te krijgen, wegen te vinden voor burgerparticipatie en te voorzien in volwaardige publieke verantwoording. Daarmee zal ook nieuwe invulling gegeven moeten worden aan de functies die gemeenteraden tot nu toe vervulden in het dualistische bestel.
Gemeenteraden weten zich nu onvoldoende betrokken bij de bestuurlijke samenwerking en wijzen op een wezenlijk democratisch gat. Tegelijkertijd
is er ook weerstand tegen het afstaan van verantwoordelijkheden. Goed bestuur vraagt om innovatie waarbij herindeling een oplossing kan zijn, maar ook debat zal moeten plaatsvinden over andere structuren en andere
bestuursvormen waar zowel de mandateringskwestie als het verantwoordingsvraagstuk beter worden opgelost.