Gastcolumn Ben Bongaards: Catharinahof
What’s in
a name? Catharinahof… Mijn vraag is een sleets citaat van Shakespeare.
Catharinahof. Een warme verwijzing naar ruim zevenhonderd jaar Graafse
geschiedenis. St. Catharina’s Gasthuis werd immers tegen het eind van de
dertiende eeuw door Jan van Cuijk opgericht om vorm en inhoud te geven aan zijn
christelijk ideaal de gezondheid en het welzijn van zijn onderdanen te
bevorderen. Heer Jan nam geen halve maatregelen. Hij stichtte een gebouw,
organiseerde er zijn christelijke plicht tot naastenliefde en maakte het geheel
zo ‘toekomstbestendig’ dat er nog altijd een goede reden is om de toekomst van
Maaszicht Catharinahof te noemen. Heer Jan heeft er de hemel mee verdiend en
dat is natuurlijk een belangrijk deel van zijn motivatie geweest. Hij is er ook
de ‘Vader van sociaal Grave’ mee geworden en heeft zijn inspiratie
waarschijnlijk gevonden in de verering van Catharina.
a name? Catharinahof… Mijn vraag is een sleets citaat van Shakespeare.
Catharinahof. Een warme verwijzing naar ruim zevenhonderd jaar Graafse
geschiedenis. St. Catharina’s Gasthuis werd immers tegen het eind van de
dertiende eeuw door Jan van Cuijk opgericht om vorm en inhoud te geven aan zijn
christelijk ideaal de gezondheid en het welzijn van zijn onderdanen te
bevorderen. Heer Jan nam geen halve maatregelen. Hij stichtte een gebouw,
organiseerde er zijn christelijke plicht tot naastenliefde en maakte het geheel
zo ‘toekomstbestendig’ dat er nog altijd een goede reden is om de toekomst van
Maaszicht Catharinahof te noemen. Heer Jan heeft er de hemel mee verdiend en
dat is natuurlijk een belangrijk deel van zijn motivatie geweest. Hij is er ook
de ‘Vader van sociaal Grave’ mee geworden en heeft zijn inspiratie
waarschijnlijk gevonden in de verering van Catharina.
Of Catharina zelf zoveel eer verdient, is een ander verhaal.
Het gaat om Catharina van Alexandrië en die is een paar decennia geleden samen
met Sinterklaas en nog een hand vol lotgenoten uit de katholieke
heiligenkalender geschrapt. Ze heeft niet bestaan. Haar verhaal is, volgens
historici, de kerstening van een ouder verhaal waarbij de rollen min of meer
zijn omgedraaid. In het oorspronkelijke verhaal was ze een ‘heidense’ dame die
de vermaledijde christenen trotseerde. Het verhaal is omgekat, compleet met de
bliksem die een eind maakte aan haar radbraken. Catharina is dus even weinig historisch
verantwoord als St. Nicolaas; maar ook die heeft sindsdien bepaald geen
chocoladeletter minder door onze schoorstenen geworpen.
Het gaat om Catharina van Alexandrië en die is een paar decennia geleden samen
met Sinterklaas en nog een hand vol lotgenoten uit de katholieke
heiligenkalender geschrapt. Ze heeft niet bestaan. Haar verhaal is, volgens
historici, de kerstening van een ouder verhaal waarbij de rollen min of meer
zijn omgedraaid. In het oorspronkelijke verhaal was ze een ‘heidense’ dame die
de vermaledijde christenen trotseerde. Het verhaal is omgekat, compleet met de
bliksem die een eind maakte aan haar radbraken. Catharina is dus even weinig historisch
verantwoord als St. Nicolaas; maar ook die heeft sindsdien bepaald geen
chocoladeletter minder door onze schoorstenen geworpen.
Voor Catharina als naamgever en ‘patrones’ van het Gasthuis,
en nu dus het nieuwe zorgcentrum, maakt het eigenlijk niet uit, of de heilige
historisch verantwoord is. Een leuk weetje, niet meer. Haar naam is al zoveel
eeuwen gevestigd dat ze al lang voor het uiteenvallen van de Westerse en
Oosterse kerken symbool was voor een aantal christelijke deugden. In Rusland
staat ze, nu het stof van de Russische revolutie eindelijk is neergedaald, nog
in veel hoger aanzien dan bij ons. En zelfs de Koptische kerk, een van de
aller-oudste christelijke kerken, kent een heel beroemd klooster, dat de plek
markeert waar Mozes de Tora in ontvangst mocht nemen. Bovendien moet je alle
heiligenlevens met een flinke dosis humor en relativeringsvermogen tot je
nemen, wil je er in onze tijd nog enige voeling mee krijgen.
en nu dus het nieuwe zorgcentrum, maakt het eigenlijk niet uit, of de heilige
historisch verantwoord is. Een leuk weetje, niet meer. Haar naam is al zoveel
eeuwen gevestigd dat ze al lang voor het uiteenvallen van de Westerse en
Oosterse kerken symbool was voor een aantal christelijke deugden. In Rusland
staat ze, nu het stof van de Russische revolutie eindelijk is neergedaald, nog
in veel hoger aanzien dan bij ons. En zelfs de Koptische kerk, een van de
aller-oudste christelijke kerken, kent een heel beroemd klooster, dat de plek
markeert waar Mozes de Tora in ontvangst mocht nemen. Bovendien moet je alle
heiligenlevens met een flinke dosis humor en relativeringsvermogen tot je
nemen, wil je er in onze tijd nog enige voeling mee krijgen.
‘Catharinahof’ is, zonder bovenstaande mitsen en maren, een
goede keuze. In de naam liggen eeuwen Graafse geschiedenis besloten,
geschiedenis van zorg voor de medemens, zieken, wezen, ouderen, armen.
Eeuwenlang hebben die Grave weten te vinden als plek waar je aan kon kloppen
voor hulp en bijstand. Eeuwenlang heeft St. Catharina’s Gasthuis – overigens
met trots en overtuiging een lekeninstelling; dus los van de kerk – gezorgd dat
het de armen en zieken wat te bieden had. Dankzij Jan van Cuijk en dankzij al
die regenten die de erfenis van Heer Jan naar beste vermogen beheerd hebben, de
landerijen en goederen waarover zij tienden mochten heffen.
goede keuze. In de naam liggen eeuwen Graafse geschiedenis besloten,
geschiedenis van zorg voor de medemens, zieken, wezen, ouderen, armen.
Eeuwenlang hebben die Grave weten te vinden als plek waar je aan kon kloppen
voor hulp en bijstand. Eeuwenlang heeft St. Catharina’s Gasthuis – overigens
met trots en overtuiging een lekeninstelling; dus los van de kerk – gezorgd dat
het de armen en zieken wat te bieden had. Dankzij Jan van Cuijk en dankzij al
die regenten die de erfenis van Heer Jan naar beste vermogen beheerd hebben, de
landerijen en goederen waarover zij tienden mochten heffen.
Catharina hoort dus bij Grave. Dat is al eeuwen zo en door
haar naam te verbinden aan een stuk van onze toekomst, zal dat nog jarenlang zo
blijven. En haar naam en beeld passen bij de idealen van alle tijden,
christelijk of niet. Zorg zal in de toekomst waarschijnlijk weer minder
vanzelfsprekend worden dan nu. Dan heb je mensen en idealen nodig voor de
menselijke maat en het menselijk gebaar. Catharinahof…
Het Catharinaklooster aan de voet van de Sinai. Met het rad dat door de bliksem uiteenspatte, terwijl de heilige er op lag en geradbraakt werd. Net als het kruis dat de heilige in de hand draagt is het rad een teken van vernedering en lijden die in hun tegendeel verkeerden.
Bron: gastcolumnist Ben Bongaards