Gastcolumn Ben Bongaards: Annexatie – lamentatie
Lamentatie. Het is een echt katholiek woord. De eerste keer dat ik het tegenkwam was dan ook in Zuid Limburg, in het jaar dat ik onder de rook van Maastricht woonde. Munstergeleen was toen nog een zelfstandige gemeente en, zo voelde men het daar, zou het ondergeschoven kind van Sittard worden. Voor hun riep dat associaties op met de klaagzangen van Jeremia…
Een paar weken geleden eindigde ik een verhaal op deze site met de verzuchting dat ik graag de volgende verkiezingen wil stemmen in de Gemeente Land Van Cuijk Zuid. Daar zat wat balorigheid bij, maar in de kern is het wel precies wat ik vind.
Ik weet dat in Grave een substantieel deel van de inwoners erg verknocht is aan de stad. Terecht; er zijn slechtere plekken om te wonen. Ik vind het de moeite waard om al die mensen ervan te overtuigen dat het in hun voordeel is te kiezen voor schaalvergroting.
Ik zou die mensen willen adviseren om eens een fietstochtje te maken door de voormalige gemeente Ravenstein. De situatie was daar, een slordige tien jaar geleden, iets anders dan hier. De gemeenteraad voelde zich pijnlijk aan het eind van haar Latijn, zag de financiële situatie in een ijltempo bergafwaarts gaan. Toen is er iets heel slechts en iets heel goeds gebeurd. Het slechte en oneerlijke is, dat de burgemeester als zondebok de woestijn in werd gestuurd. Het goede, dat ze Oss gevraagd hebben om deel uit te gaan maken van die gemeente. De stemming was verdeeld, uiteraard. Veel Ravensteiners waren zeer verknocht aan hun stad en zagen een ware dreiging op zich af komen. Het was min of meer een situatie waar de wal het schip gekeerd heeft en het maakte niet meer uit of het pijn deed.
Als je de vestingstad vanouds kent, evenals de dorpen in die voormalige gemeente, zie je, als je er komt, in een oogopslag hoe goed de stap geweest is. Je ziet de attentie van Oss voor allerlei zaken waar het bestuur vroeger niet eens aan toe kon komen. Met een jaar of tien vertraging is de situatie van Grave nu. Als Grave (en Mill en Cuijk) samengaan is alle bestuur weer in één hand waar dat nu met al die tamelijk willekeurige samenwerkingsverbanden steeds meer verbrokkelt. De krachten kunnen dan optimaal gebundeld worden en de grotere gemeente wordt weer een factor van belang in de settings waarin zij moet opereren. Ze kan het zich weer veroorloven om te kiezen voor het optimale, waar op het moment al concessies moeten worden gedaan voor er echt over iets is nagedacht (helaas vooral concessies over de kwaliteit van bestuur en de kosten die daarvoor vereist zijn).
De stand van zaken in de gemeente is voor een deel een kwestie van overmacht, een situatie die je niet mag laten voortduren. Het gevolg tekent zich ook al lang af: paniekvoetbal in de vorm van wethouders die zonder veel argumenten aan de dijk gezet worden en dies meer. We zouden dat als Gravenaren niet moeten willen.
In Ravenstein kun je zien dat het vooral gaat om koudwatervrees. De stad is veel meer Ravenstein dan voor de annexatie en het wonderlijke is, dat juist het speciale en eigene van de vesting veel beter tot zijn recht komt. Je ziet ook dat de stad vleugels heeft gekregen, zelfvertrouwen. Toerisme werkt echt en precies op de schaal van Ravenstein. Mensen voelen zich bij de stad betrokken en hoeven daarbij niet te biecht bij een stadsbestuur dat weliswaar van goede wil was maar in bestuurlijk opzicht geen deuk meer in een pakje boter kon slaan. Mensen kregen er weer schik in zonder al die zurigheid van ik wil wel maar kan niet (en daarom doe ik maar of ik niet wil).
Alle tegenstanders van schaalvergroting wil ik daarom adviseren: pak de fiets op een zonnige lenteochtend en bekijk op een steenworp afstand wat de toekomst van Grave zou kunnen zijn zonder al die koudwatervrees. Ik weet zeker, na die dag zie je weer een zonnige toekomst voor Grave. Dat hebben we echt nodig met z’n allen.
Ben